Συνέντευξη Μιχαλάρας (των Μπλόφα)
Η φωτογράφιση έγινε στο βουνό της Πεντέλης, κάτω απ''την σπηλιά του Νταβέλη. Ένα ανατριχιαστικό μέρος που μας πρότινε ο ίδιος ο Μιχαλάρας.- Πότε και πως ξεκίνησες να ακούς hip-hop;
Ξεκίνησα να ακούω το '95 με Active Member, δεν ήξερα τίποτε, ούτε καν ότι υπάρχει ελληνικό hip-hop. Παλιότερα άκουγα και Public Enemy αλλά δεν είχα κλίσει προς αυτήν την μουσική.Το '96 έκαναν οι Active Member στο Πέραμα ένα δεκαπενθήμερο Low-bap festival και μιλάγανε για το ελληνικό και ξένο hip-hop.Από τότε άρχισα να παρακολουθώ την πορεία του hip-hop στην Ελλάδα, όπως βέβαια μου την παρουσίασε το Low-bap.- Τι σε έκανε να ακολουθήσεις τον BD Foxmoor;
Θυμάμαι ότι στα πρώτα live που έκανε, είχα καθίσει σε μια γωνιά και άκουγα αυτά που έλεγε και είχα τρελαθεί. Ήξερε να στολίζει καλά κάθε κομμάτι προτού το παίξει στη συναυλία. Ο πραγματικός λόγος που τον ακολούθησα είναι ότι μεγάλωσα χωρίς τον πατέρα μου και στο πρόσωπο του Μιχάλη βρήκα τον πατέρα μου. Μετά μου άρεζε ο τρόπος που το έκανε και συνεχίζει να μ'αρέσει. Δέθηκα πάρα πολύ μαζί του.
- Στην πορεία είδες κάποια πράγματα που σε ενόχλησαν;
Πάρα πολλά. Ήταν τελείως αντίθετα απ'την δικιά μου νοοτροπία και ιδεολογία. Φαινόντουσαν σιγά-σιγά. Δεν κάθισα όμως να βγάλω πρώτα δίσκο και μετά να φύγω όπως κάποιοι άλλοι. Την περίοδο που ήταν να ετοιμαστεί το CD Single των Μπλόφα σηκώθηκα και έφυγα γιατί δεν ήθελα να εκφέρω τον λόγο μου μέσα από εκεί, γιατί δεν με έκφραζε. Πάνω απ'όλα με ενοχλεί ότι αυτό είναι μια φυλακή, μπαίνεις και βγαίνεις δύσκολα. Όταν βγαίνεις, είναι σα να δραπετεύεις και θα υποστείς τις συνέπειες, θα σε κυνηγάν κάποιοι για μια ζωή. Εμένα δε θέλω να με κυνηγάει κανείς, θέλω να κάνω ελεύθερα μουσική.
Έχει μια νοοτροπία. Όσο είσαι μαζί μας είσαι καλός, αλλά από τη στιγμή που φεύγεις από εμάς είσαι πουστράκι και θα σε κυνηγάμε. Αισθάνεσαι δεσμευμένος. Πέρα απ'αυτά ήταν και τα πράγματα που γίνονται εκεί μέσα και δεν μπορώ να τα πω αναφορικά. Ένας λειτουργούσε για όλους και όταν υπάρχει μοναρχία μέσα σε 40-50 άτομα τα πράγματα ήταν δύσκολα. Έπαιρνε αποφάσεις και οι υπόλοιποι έπρεπε να ακολουθήσουν, αλλιώς έπρεπε να υποστούν τις συνέπειες. Η Freestyle είχε μια προτεραιότητα στην κυκλοφορία δίσκων και τώρα σταμάτησε να είναι «μουσική παρέα», είναι «ομάδα παραγωγής». Από τη στιγμή που δεν ακολουθούσες τους κώδικες, ήσουν ο βλάκας, ο παραπεταμένος.Να σου πω και κάτι συγκεκριμένο. Όταν πέθανε η γιαγιά μου, ο θείος μου και ήταν ο μπαμπάς μου στο νοσοκομείο, μου ζήτησαν να πάω στα γυρίσματα σε ένα video clip και να κάνω τον κομπάρσο. Επειδή δε μπορούσα να πάω, δε σεβάστηκαν το πένθος και μου είπαν να μη ξαναπατήσω στα γραφεία. Όχι να φύγω απ'την Freestyle, αλλά μου κλίσανε την πόρτα. Βέβαια μετά μόνοι τους με πήραν τηλέφωνο να γυρίσω.
Αυτό που με χάλασε πραγματικά ήταν η πορεία του Low-bap. Ξεκίνησε πιο ομαδικά, ήμασταν λίγοι και καλοί. Μετά μπήκαν πολλοί και άτομα που δεν άξιζαν. Ύστερα άρχισαν να γίνονται πράγματα μόνο και μόνο για το συμφέρον λίγων. Εγώ δε θέλω να δουλεύω για κανενός τα συμφέροντα.
- Δηλαδή στην αρχή η φάση ήταν καλή αλλά χάλασε στην πορεία;
Το Low-bap πάνω κάτω παρέμεινε το ίδιο, απλά εγώ άρχισα να μαθαίνω περισσότερα. Να φανταστείς ότι το θεωρούσα το μόνο είδος hip-hop στην Ελλάδα. Όλοι οι άλλοι ήταν ή πουστράκια ή προδότες. Άλλαξαν κάποια πράγματα γιατί έγιναν πιο γνωστοί, πουλούσαν περισσότερους δίσκους και εμένα δε μ'άρεσε αυτό το πράγμα
- Μετάνιωσες γι'αυτά τα χρόνια;
Όχι, δε μετανιώνω για τίποτα που κάνω στη ζωή μου. Κέρδισα πολλές εμπειρίες και πέρασα καλές στιγμές.
- Για το Φάρσα;Ήταν μια περίεργη φάση. Ο μισός δίσκος είχε σοβαρά κομμάτια και ο άλλος μισός ήταν καραγκιοζιλίκι και από κει έβγαλε η Freestyle όλα τα απωθημένα γι'αυτούς που την έκραζαν Αλφα Γάμα κτλ. Εγώ ήμουν σε 2 κομμάτια τα οποία δε τα μετάνιωσα, μ'αρέσουν και τα ακούω ακόμα γιατί δουλεύτηκαν σοβαρά.
- Πότε σκέφτηκες να ασχοληθείς επαγγελματικά με το ραπ;
Το αποφάσισα μέσα από την Freestyle όταν άκουγα 2 χρόνια hip-hop. Από μικρός μου άρεζε γενικά να γράφω, αργότερα ήθελα να βγάζω κομμάτια γι'αυτό που αισθάνομαι. Όταν έκανα την πρώτη μου δουλειά σε μια συλλογή (Low-bap Sessions 2), το «Ιστορία για αγρίους», σκέφτηκα ότι ήθελα να βγάλω κάτι δικό μου πιο ολοκληρωμένο. Είχα μαζέψει πολύ υλικό, μουσική και στίχους, απλά πίστευα ότι ήταν πολύ νωρίς. Να φανταστείς ότι για το «Από γενιά σε γενιά» των Μπλόφα, μάζευα στίχους 4-5 χρόνια. Όταν έφυγα από την Freestyle, σκεφτόμουν απλά να βγάλω κάτι τελείως δικό μου, τόσο σε μουσική όσο και στίχους, γιατί όσο ήμουν εκεί τα πιο πολλά δεν ήταν δικά μου. Στίχους μου έγραφε ο X-Ray. Ήθελα ένα δίσκο με καθαρά δικά μου στοιχεία και δικό μου στυλ. Δεν ακολουθώ κανένα, δεν είμαι επηρεασμένος από κανένα hiphoper.
- Ναι, αλλά κάποιοι λένε ότι η μουσική των Μπλόφα μοιάζει πολύ με Low-Bap.
Είναι λογικό να έχει κάποια στοιχεία απ'τη στιγμή που ήμουν με την Freestyle Productions 4 χρόνια. Αλλά μερικά πράγματα τυχαίνουν και μοιάζουν, δεν έχω μιμηθεί τον Μιχάλη ή τον κάθε Μιχάλη. Αυτά που βγάζω είναι αυτά που έχω βιώσει, δε λέω πουθενά ψέματα.
- Στο Πέραμα είναι δύσκολη η ζωή;
Όχι, το Πέραμα κάποιοι το έχουν κάνει γκέτο, αλλά δεν είναι έτσι. Στις 8 το πρωί θα περάσουν άνθρωποι που πηγαίνουν στη δουλειά τους, το βράδυ τα παιδιά θα πάνε για καφέ. Όλα λειτουργούν κανονικά και είμαστε αγαπημένοι. Έχουμε γειτονιά, είναι σαν ένα μικρό χωριό. Απλά κάποιοι θέλουν να μπερδεύουν τα πράγματα μέσα στο κεφάλι τους και να φτιάξουν μια περιπέτεια. Από ανία, όταν όλα σου φαίνονται μίζερα θέλεις να τα κάνεις California. Δεν είναι όμως έτσι, εδώ ζούμε απλά και όμορφα.
- Νιώθεις ότι η μουσική είναι το πιο σημαντικό μέρος της ζωής σου;
Η μουσική ΕΙΝΑΙ η ζωή μου και όλο μου το βάρος το δίνω εκεί. Απ'το πρωί που θα ξυπνήσω μέχρι το βράδυ σκέφτομαι συνέχεια τη μουσική. Δεν ξέρω αν θα μου βγει σε καλό ή κακό, δε με ενδιαφέρει. Απ'αυτήν εκφράζομαι και ό,τι ζω, φαντάζομαι και αγαπώ το βγάζω μέσα από τους στίχους.
- Παράλληλα κάνεις κάποια δουλειά που δε σ'αφήνει να αφιερωθείς ολοκληρωτικά στη μουσική;Βέβαια, πρέπει να κάνω μια δουλειά για να ζήσω επειδή μένουμε μόνοι μας με τη μάνα μου. Δουλεύω σε οικοδομές, αλλά και όταν καλουπώνω και ξεκαλουπώνω το μυαλό μου είναι εκεί πέρα. Καμιά φορά τους χτύπους απ'το μυστρί το περνάω για beat και κάνω freestyle.
- Τι θα έλεγες σε όσους σε κατηγορούν ακόμα;
Δε θέλω να με κατηγορεί κανένας. Αν όμως έχουν μαζί μου κάτι που τους τρώει τόσο πολύ και νομίζουν ότι είμαι προδότης, δεν είναι πολύ δύσκολο να με βρουν. Δεν έχω και καμιά φρουρά από πίσω. Ας έρθουν μετά από μια συναυλία να μιλήσουμε. Πάντως δεν έχω πρόβλημα με κανένα παιδί που ακούει Low-bap, έχω με κάποιους που κάνουν μουσική.
Απ'την άλλη μεριά (hip-hop) δεν έχω πρόβλημα με κανένα απ'τα παιδιά που κάνουν μουσική. Τα έφερε έτσι η ζωή που μιλάμε καλά με όλους. Μου έχει τύχει να γνωρίσω κάποιον και να αναρωτηθώ: αυτόν γιατί τον έβριζα; Αφού είναι καλό παιδί. Φυσικά υπάρχουν και οι κολλημένοι που λένε: έλα μωρέ, αυτός είναι ήπιος MC δε χώνει. Πιστεύω ότι το hip-hop δεν είναι ούτε γαμάω, ούτε κράζω αυτούς που με πρόδωσαν. Είναι αυτά που ζούμε και μαγκιά είναι να βγούμε και να τα παρουσιάσουμε στα κομμάτια μας. Αλλά μην είμαστε ατομιστές.
Το ραπ είναι κοινωνικός στίχος, πρέπει να γράψεις πράγματα που πονάνε εσένα και τη γενιά σου. Ναι μεν κοιτάω τον εαυτό μου αλλά πρέπει να κοιτάξω και τους άλλους. Αν δεν αρέσει αυτό σε κάποιους δε μπορώ με το ζόρι να του το επιβάλω. Πάντως με νοιάζει πολύ ο κόσμος.
- Δηλαδή αν βγάλεις κάτι και σε κράξει όλος ο κόσμος θα αλλάξεις το στυλ σου;
Όχι βέβαια, αυτός είμαι μου ζητάς να αλλάξω εγώ. Απλά ίσως τότε κάνω μουσική μόνο για μένα.
- Υπάρχουν κάποια άτομα που σε βοήθησαν και χωρίς αυτά δε θα τα κατάφερνες;Ναι, πρώτα απ'όλα η μάνα μου. Στην πιο κρίσιμη φάση της ζωής μου με στήριξε οικονομικά, επειδή δεν είχα τότε χρήματα, για να μπαίνω studio. Μου έδωσε ευκαιρία να κάνω μουσική. Μετά ο Ερμηνευτής, πάλι από οικονομική και ψυχολογική άποψη, όταν είχα ανάγκη να μιλήσω σε κάποιον ή να του δείξω αυτά που φτιάχνω και όταν χρειάστηκα κάποια χρήματα μου στάθηκε. Ο BD Foxmoor, γιατί αυτός ήταν ο λόγος που άρχισα να κάνω μουσική
- Τι δουλειά ετοιμάζεις τώρα;
Με ενδιαφέρει πρώτα το καινούργιο Μπλόφα με τίτλο "Έμμονες Ιδέες". Επειδή σιχαίνομαι αυτούς που κάνουν κλίκα και βάζουν τη στάμπα τους σε όσα δισκάκια βγαίνουν και δε μιλάω μόνο για το Low-bap, υπάρχει γενικά. Δε μ'αρέσει καθόλου αυτή η φάση, είμαι υπέρ της μουσικής παρέας. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι ο Μέγας δεν ήταν ποτέ στους Μπλόφα, απλά στο ΕΡ έκανε συμμετοχή και θα είναι στον καινούργιο δίσκο.
Ο Ερμηνευτής ετοιμάζει κάτι δικό του τώρα, ένα ΕΡ με 7 κομμάτια και στα 4 θα είμαι και εγώ μέσα. Όλη η μουσική παραγωγή και οι στίχοι είναι δικοί μου. Ο λόγος που γράφω τους στίχους για τον Ερμηνευτή είναι επειδή μπορώ να εκφράσω καλύτερα τα πράγματα που θέλει ο ίδιος, λόγω της εμπειρίας μου. Αλλά δουλεύω πάντα με πράγματα που έχει ζήσει αυτός, δεν τον πριζώνω να κράξει κανένα όπως κάνουν άλλοι, ούτε ότι οι Μπλόφα είναι το καλύτερο γκρουπ.
- Τι θα σου άρεζε περισσότερο, ένα ενθουσιώδες live ή μια επιτυχία στις πωλήσεις;Είναι διαφορετικά. Στο live όταν εισπράξεις ένα χειροκρότημα που βγαίνει απ?την καρδιά, είναι η καλύτερη πληρωμή. Δε θέλεις ποσοστά, χορταίνεις μόνο μ'αυτό. Τώρα όταν ανεβαίνουν οι πωλήσεις σημαίνει ότι υπάρχει ανταπόκριση, ότι αρέσεις στο κοινό. Αν σταματήσω να πουλάω πολύ και στα live δεν έχω κόσμο, θα κάνω μουσική μόνο για μένα.
- Ποιους θεωρείς μεγάλα ονόματα στο χώρο;
Τους FF.C. Τους Goin'Through, οι οποίοι δεν έχουν προσφέρει πολλά πράγματα αλλά κατάφεραν να γίνουν μεγάλα ονόματα ακολουθώντας ένα τρόπο που εμένα δε με εκφράζει. Και εγώ αν κάνω αύριο ένα κομμάτι με τον Τριαντάφυλλο, θα με γνωρίσουν όλοι αλλά δεν είναι αυτός ο σκοπός μας. Σκοπός μας είναι να περάσουμε μηνύματα.
- Ποια είναι η γνώμη σου για τους ΖΝ;
Μ'αρέσουν γιατί είχαν τα αρχίδια να βγουν και να πουν ότι πίνουν, δε το κρύβουν όπως κάνουν κάποιοι άλλοι που κράζουν τα ναρκωτικά απ'τη μια και απ'την άλλη κατεβάζουν τα κέρατά τους. Ήταν οι πρώτοι που βγήκαν και έκραξαν άλλους MCs με τα μικρόφωνα και είναι αυθεντικοί. Όπως είναι, βγαίνουν και στα κομμάτια τους.
- Βοηθούν τη σκηνή;Θεωρώ ότι ούτε την πάνε πίσω αλλά ούτε μπροστά. Απλά βγάζουν αυτό που έχουν. Δεν κάνεις βήματα μπροστά όταν βγαίνεις και λες ότι πίνεις, απλά είναι μαγκιά σου. Στα λέω αυτά χωρίς να έχω ιδιαίτερη σχέση μαζί τους.
- Για τους Terror-X-Crew;
Η πορεία τους με χαλάει με χαλάει γιατί ξεκίνησαν λέγοντας ότι είναι αναρχικοί «Θα κάψω τη Βουλή», μετά μπαίνουν στη Disco, funky και κάνουν μια αλλαγή στα θέματά τους λέγοντας πια πόσο καλοί MCs είναι. Μετά θυμήθηκαν την Ελλάδα. Από κει που έλεγαν πατρίδα μου η γη, λένε πατρίδα μου η Ελλάδα. Ναι μεν, έχει δίκιο σ'αυτό που είπε ο Αρτέμης ότι σ'όποια άλλη χώρα κάποιος βγει και μιλήσει για τη χώρα του δε το θεωρούν φασιστικό και εδώ το θεωρούν, αλλά απ'την άλλη αφού είναι έτσι η κατάσταση εδώ πέρα γιατί να βγεις και να το κάνεις και να μην ακολουθήσεις την πορεία που ξεκίνησες;
- Δηλαδή εσύ επιτρέπεται να αλλάξεις τρόπο σκέψης ενώ οι TXC δεν επιτρέπεται;
Όχι όχι, δεν είναι έτσι. Εγώ δεν είπα σε κανένα κομμάτι μου ότι θα μείνω για πάντα στη Freestyle. Αυτός είπε ότι πατρίδα του είναι η γη και μετά η πατρίδα του είναι η Ελλάδα.
- Οι απόψεις ενός ανθρώπου όμως αλλάζουν.Αλλάζουν, αλλά αυτό δε βγαίνεις να το υποστηρίξεις με τόσο πάθος και μάλιστα όταν έχεις μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό. Οι TXC έχουν πουλήσει πάρα πολύ. Φυσικά ο Βαλάντης - που τον γνωρίζω - δεν έχει καμία σχέση μ'αυτά, οι απόψεις του είναι διαφορετικές και δεν αλλάζουν. Άλλο ο DJ και άλλο ο MC. Ούτε πήγε να παίξει στο Club 22 μαζί τους.
- Για τα υπόλοιπα μικρά συγκροτήματα τι έχεις να πεις;
Μ'αρέσει ό,τι είναι αυθεντικό, αυτός που έχει πραγματικά να πει κάτι. Αυτός που άκουσε κάτι και το ακολουθεί, ο MC καρμπόν που λέει και ο Τάκης, δε μ'αρέσει. Αλλά δε θα βγω να κράξω κανένα γιατί δεν είναι καλό να κράζεις κανενός την προσπάθεια γιατί καλύτερα να ασχολιούνται με τα μικρόφωνα παρά με τα ναρκωτικά. Αρκεί να μην ενοχλούν τους άλλους.
- Δεν έχει θέση το Battle Rap στη φάση του HipHop.
Για μένα το στοιχείο του Hiphop είναι η ζωή και από κει μόνο πρέπει να επηρεάζεσαι, απ'αυτά που ζεις. Δηλαδή να βγω να κράξω κάποιον απ'την Freestyle είναι δικαιολογημένο γιατί ίσως και να τον ήξερα, αλλά να βγει κάποιος που δεν τον ξέρει τι να κράξει; Πρέπει να είσαι επαναστάτης με αιτία, να λες κάτι γιατί το έχεις ζήσει και να μπορείς να το υποστηρίξεις.
- Με ποιον θα έκανες συνεργασία εκτός του hiphop;
Με κάποιον που θα μ'έκφραζε αυτό που κάνει, ας πούμε με τον Θηβαίο. Με τους Ο.Ρ.Α. αν υπήρχαν ακόμα!
Σχόλια Μιχαλάρα.... Κάποιοι έχουν επηρεαστεί πολύ απ'το εξωτερικό, με τη φάση των όπλων. Το θέμα είναι ότι εκεί με το καλημέρα σκοτώνουν, όχι ότι αυτό είναι καλό. Τα όπλα που πρέπει να έχουμε μας τα έχει δώσει ο Θεός, τα χέρια μας, το κεφάλι. Αυτά μπορούν να φανούν πολύ χρήσιμα στην πορεία. Απλά πολλοί μιλάνε για όπλα χωρίς καν να τα έχουν δει. Όταν ακόμα ήμουν πιτσιρικάς, μου είχαν κολλήσει όπλο στο κεφάλι, όχι ότι αυτό είναι κανένα κατόρθωμα, απλώς ξέρω τι παίζει. Δε βγήκα όμως ποτέ να το πω, ούτε έχω χρησιμοποιήσει ποτέ όπλο. Αυτά είναι για να παραμυθιάζονται οι πιτσιρικάδες.
Για τα παιδιά που είναι στην έναρξη της πορείας τους με τη μουσική και δε ξέρουν ακόμα τι θα κάνουν, τι μηχανήματα πρέπει να αγοράσουν, ποιους πρέπει να γνωρίσουν για να τους σπρώξουν...Το να μην έχεις να φας και να σπαταλάς τα λεφτά σου σε μηχανήματα δεν είναι και ό,τι καλύτερο. Το θέμα είναι να βρουν ένα στουντιάκι και να ξεκινήσουν μόνοι τους. Να τους πω κουράγιο σ'αυτή τους την προσπάθεια και να επιμένουν αν θέλουν να επιτύχουν σ'αυτή τους την προσπάθεια. Αλλά να το τρέξουν μόνοι τους χωρίς να ακουμπάν στις πλάτες κανενός. Κανείς να μη στέλνει demo πουθενά, αν και αυτό το λάθος το έκανα εγώ ο ίδιος. Δε χρειάστηκε βέβαια να στείλω demo λόγω της προσωπικής μου γνωριμίας με τον Μιχάλη, αλλά το θέμα είναι να ξεκινάν μόνα τους τα παιδιά. Γιατί αν στείλεις κάπου και σε βοηθήσουν, αυτό θα το βρεις μετά μπροστά σου και είναι περίεργο. Εγώ όταν έφυγα απ'την Freestyle και βρήκα παιδιά με τα οποία είχαμε πλακωθεί κιόλας, τους είπα συγγνώμη με το κεφάλι σκυφτό και ήταν το λιγότερο που θα μπορούσα να κάνω. Παιδιά που δεν ήταν κολλημένοι γιατί ήξεραν τι παίζει και αισθάνθηκα μπροστά τους μαλάκας. Υπάρχουν και άνθρωποι που κράζουν αυτούς που φύγαν χωρίς καν να τους ξέρουν. Το ίδιο λάθος έκαναν και οι Βαβυλώνα. Έκραξαν όλον τον κόσμο και όταν έφυγαν όλοι τα είχαν μαζί τους, άσχετα αν έχουν καλμάρει τώρα τα πράγματα απ'την πλευρά του hiphop.