Τα πάντα για τα Συμβόλαια - Part 1

Έχεις ένα συγκρότημα με την παρέα σου και μετά από αρκετό καιρό μπορείτε να αποκαλείστε «συγκρότημα». Είστε γνωστοί σε αρκετά μαγαζιά εκτός της γειτονιάς σας. Σας στηρίζει αρκετός κόσμος και έχετε δυναμική παρουσία στον Διαδικτυακό χώρο. Πρόσφατα, πληκτρολογήσατε στο Google το όνομα σας και τα αποτελέσματα αφορούσαν εσάς.

Και μετά;

Μπορεί το κοινό να ασπάζεται πλήρως τη μουσική σας, μπορεί να θέλετε να πάτε το παιχνίδι στο επόμενο επίπεδο, το επίπεδο των δισκογραφικών. Μπορεί τα μεγάλα ονόματα της δισκογραφίας να φιγουράρουν στα σχέδια σας, όμως πόσα πράγματα γνωρίζετε για τη βιομηχανία; Πώς είναι ένα συμβόλαιο; Τι γίνεται από τη στιγμή που θα το υπογράψεις; Πόσα λεφτά θα βγάλετε από αυτήν την υπόθεση;
Το παρόν άρθρο αποτελεί το άλφα και το ωμέγα μιας μεγάλης δισκογραφικής συμφωνίας. Πολλά πράγματα μπορεί να σας εκπλήξουν. Ένα τυπικό δισκογραφικό συμβόλαιο μπορεί εντέλει να μη φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή σας. Στην πραγματικότητα, πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες διαμαρτύρονται έντονα για τα συμβόλαια. Ας δούμε το γιατί.

Που θα μπει η υπογραφή σου;

Φαντάσου πως έγινε ένα θαύμα και κρατάς ένα συμβόλαιο μιας μεγάλης δισκογραφικής εταιρείας. Θέλεις σαν τρελός να το υπογράψεις, καθώς εσύ και η μπάντα σου δουλέψατε σκληρά για να φτάσετε ως εδώ. Αλλά κάποια από αυτά που αναγράφονται στο συμβόλαιο ακούγονται κάπως… τρομακτικά.

Ο Μπαμπινιώτης δίνει την εξής ερμηνεία στο συμβόλαιο:
«Η έγγραφη συμφωνία που συνάπτεται μεταξύ δυο ή περισσότερων πλευρών, τίθεται σε ισχύ με την υπογραφή (εκ μέρους τους) εγγράφου που πιστοποιεί τη μεταξύ τους έννομη σχέση και δεσμεύει καθεμιά από τις υπογράφουσες πλευρές για την τήρηση των όρων της βάσει των νόμων».

«Βάσει των νόμων». Αυτό σημαίνει ότι απ τη στιγμή που θα υπογράψεις, δεσμεύεσαι. Επομένως, αν δεν σου αρέσει το συμβόλαιο μην το υπογράψεις. Δε σημαίνει πως η υπόθεση τελειώνει εδώ, μόνο με τη δική σου συμβολή. Μπορεί να χρειαστείς και τη συμβολή (και συμβουλή) ενός δικηγόρου.

Σε πολλές περιπτώσεις, όταν κάποιος πρόκειται να υπογράψει ένα συμβόλαιο προσλαμβάνει δικηγόρο, προκειμένου να του εξηγήσει τα σχετικά με το συμβόλαιο και (μερικές φορές) να διαπραγματευτεί με την εταιρεία. Από τη στιγμή που πρόκειται για δισκογραφικό συμβόλαιο, συνίσταται η πρόσληψη ενός δικηγόρου ειδικού σε νομικά θέματα τέτοιας φύσεως.

Είτε είσαι σόλο καλλιτέχνης είτε έχεις μπάντα, τα δυο γενικά προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε πρωτοεμφανιζόμενος που υπογράφει το πρώτο του συμβόλαιο είναι τα εξής:
1. Καθώς δεν έχεις ξαναδεί δισκογραφικό συμβόλαιο στη ζωή σου, δεν μπορείς να ξέρεις τι είναι «λογικό» και τι όχι. Επίσης, δεν ξέρεις πως αυτό το συμβόλαιο θα σε επηρεάσει μακροπρόθεσμα.
2. Ακόμη κι αν έχεις δικηγόρο, μπορεί να χεις ελάχιστο ή μηδαμινό ενδεχόμενο διαπραγματεύσεων. Σε περίπτωση που το σπρώξεις στα άκρα, η δισκογραφική μπορεί κάλλιστα να σου πει «Υπόγραψε ή φύγε». Προτού αποφασίσεις πάντως να το απορρίψεις, πρέπει να το σκεφτείς καλά διότι η επόμενη δισκογραφική πρόταση μπορεί να αργήσει.

Στο παρόν άρθρο αναλύονται κάποια βασικά χαρακτηριστικά που περιλαμβάνονται σε ένα συνηθισμένο συμβόλαιο. Δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να αντικαταστήσει έναν δικηγόρο, μπορεί όμως να ρίξει φως σε πολλά από τα προβλήματα που απαντώνται σε σημερινές δισκογραφικές συμφωνίες. Σκοπός είναι να αναφερθεί κάθε βασικό στοιχείο των συμβολαίων έτσι ώστε να έχει ο κόσμος μια μικρή ιδέα του τι τον περιμένει.

Δικαιώματα Εκμετάλλευσης

Εκτός από την ενδεχόμενη προβολή και φήμη που μπορεί να σου εξασφαλίσει, η υπογραφή ενός συμβολαίου προϋποθέτει πως θα πληρώνεσαι από τη μουσική σου. Η εταιρεία θα αναλάβει την παραγωγή και τη διανομή του δίσκου ή των δίσκων σου στα δισκοπωλεία. Αυτό που θα πάρεις εσύ, είναι ένα ποσοστό των πωλήσεων το οποίο λέγεται «δικαίωμα εκμετάλλευσης». Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι για να βγάλει λεφτά ένα μουσικός, όμως αυτά τα ποσοστά είναι η κύρια πηγή του εισοδήματος του.

Το ποσοστό που θα παίρνεις είναι διαπραγματεύσιμο, αλλά συνήθως κυμαίνεται στο 10 με 20%. Για κάθε νέο καλλιτέχνη ένα 10% είναι συνηθισμένο ποσοστό. Μια συμφωνία για τέτοιου είδους δικαιώματα φαντάζει απλή. Εάν ένας δίσκος κοστίζει €15 και το ποσοστό είναι 10%, αυτό σημαίνει πως €1.50 πηγαίνει στην μπάντα για κάθε δίσκο. Αν το άλμπουμ πουλήσει 10.000 αντίτυπα, τότε η μπάντα κερδίζει €15.000. Ωραίο δεν ακούγεται;

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να έχεις πάντα υπόψη, είναι οι λογικές εκτιμήσεις για την πορεία του δίσκου σου. Η μουσική βιομηχανία εκδίδει δεκάδες χιλιάδες δίσκους το χρόνο και πολύ λίγοι γίνονται πλέον χρυσοί. Η πιθανότητα να δημιουργήσεις ένα τόσο πετυχημένο άλμπουμ είναι μια στις είκοσι.

Έπειτα, ένας επίσης σημαντικός παράγοντας που αφορά τα κέρδη ενός δίσκου είναι πως τα ποσοστά είναι πιθανό να διαφέρουν από πώληση σε πώληση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η τιμή ενός άλμπουμ δεν είναι ίδια σε λιανική και χονδρική πώληση. Οι περισσότερες εταιρείες πληρώνουν τους καλλιτέχνες από τα έσοδα χονδρικής παρά λιανικής. Η λεπτομέρεια αυτή μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στα λεφτά που βγάζει ένα συγκρότημα.

Ένα πολύ σύνηθες φαινόμενο στη μουσική βιομηχανία, είναι η αύξηση των τιμών των δίσκων από τα μαγαζιά λιανικής πώλησης περίπου κατά 80% από τη στιγμή που θα μπούνε στο ράφι. Έπειτα, η τιμή μπορεί να καθοριστεί από κουπόνια και εκπτώσεις και στη συνέχεια εμπλέκεται το «κανάλι πώλησης». Για παράδειγμα, οι δισκογραφικές λέσχες ακολουθούν διαφορετικό κανάλι πωλήσεων από τα μαγαζιά λιανικής και συνήθως αγοράζουν δίσκους σε χαμηλότερη τιμή χονδρικής. Επομένως, το συγκρότημα κερδίζει λιγότερα χρήματα από τους δίσκους των λεσχών. Οι πωλήσεις που κάνουν τα άλμπουμ στο εξωτερικό λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι τα ποσοστά δεν πληρώνονται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Η πληρωμή τους ενδέχεται να βασίζεται σε χαμηλότερη τιμή χονδρικής. Όλα εξαρτώνται από το συμβόλαιο που θα υπογραφεί.

Το ποσοστό της μπάντας μπορεί επίσης να επηρεαστεί και από διάφορες άλλες κρατήσεις. Για παράδειγμα, είναι συνηθισμένο να κρατάει η εταιρεία ένα έξτρα 25% από τα ποσοστά. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει και η δωρεάν διανομή δίσκων. Μια δισκογραφική είναι πολύ πιθανό, αντί να μειώσει την τιμή χονδρικής ενός δίσκου, να αρχίσει να διανέμει δωρεάν αντίτυπα. Το συγκρότημα φυσικά δεν κερδίζει τίποτα από αυτά τα αντίτυπα.

Μια άλλη προσφιλής τακτική των εταιρειών, είναι να περικόβουν ποσοστά κατ' αναλογία με τα έξοδα παραγωγής ενός δίσκου. Τέτοια έξοδα μπορεί να προκύψουν από την ηχογράφηση και προώθηση του δίσκου, τη δημιουργία video clip, τις περιοδείες για την παρουσίαση του άλμπουμ, κλπ. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει πως κάθε δαπάνη για τα παραπάνω θα αφαιρεθεί από τα έσοδα του συγκροτήματος, όταν αυτά προκύψουν. Το κόστος ηχογράφησης ενός δίσκου μπορεί άνετα να αποκτήσει πολλά μηδενικά καθώς και όλων των υπολοίπων κινήσεων που αναφέρθηκαν προηγουμένως.

Τέλος, υπάρχει και το ενδεχόμενο της προκαταβολής. Η δισκογραφική μπορεί να δώσει ένα χρηματικό ποσό στο συγκρότημα για να μπορούν οι καλλιτέχνες να καλύψουν βασικές ανάγκες μέχρι την ολοκλήρωση του δίσκου. Σε αυτήν την περίπτωση καθορίζεται ένα επιπλέον ποσοστό από τα χρήματα που παίρνουν οι καλλιτέχνες το οποίο πηγαίνει στην εταιρεία μέχρι την αποπληρωμή της προκαταβολής.

Αν περισσέψουν χρήματα μετά τις παραπάνω διαδικασίες, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον μάνατζερ του συγκροτήματος ο οποίος συνήθως παίρνει ένα 20% των απολαβών. Τα υπόλοιπα μοιράζονται μεταξύ των καλλιτεχνών που απαρτίζουν το συγκρότημα.

Ο ουσιαστικός σκοπός αυτού του συστήματος είναι να διαμορφώσει μια κατάσταση στην οποία μόνο όσοι καλλιτέχνες βγάζουν χρυσές και πλατινένιες κυκλοφορίες να πληρώνονται για τη μουσική τους.

Έτσι, σε αυτό το άρθρο δίνεται ιδιαίτερη βάση στο τι πρέπει να προσέξει κάποιος διαβάζοντας ένα δισκογραφικό συμβόλαιο:
1. Το νούμερο ποσοστών που αναγράφεται ότι θα παίρνει και θα δίνει
2. Αν το ποσοστό αναφέρεται σε χονδρική-λιανική πώληση ή σε κανάλι πωλήσεων
3. Ο χρόνος στον οποίο υπολογίζονται οι περαιτέρω δαπάνες. Υπολογίζονται πριν ή μετά τον καθορισμό των ποσοστών;
4. Τα είδη των έξτρα μειώσεων
5. Το μέγεθος της προκαταβολής. Καθώς θα είναι ενδεχομένως η μόνη φορά που θα πληρωθεί ο καλλιτέχνης, καλό είναι να διαπραγματευτεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προκαταβολή.

Θα είχε ενδιαφέρον να συγκρίνουμε τη μουσική βιομηχανία με τους εκδοτικούς οίκους καθώς και στις δυο περιπτώσεις, ο ενδιαφερόμενος πληρώνεται με ποσοστά. Η διαφορά είναι πως στους εκδοτικούς οίκους δεν υπάρχουν έξτρα δαπάνες και κρατήσεις χρημάτων. Ο συγγραφέας πληρώνεται κανονικά τα ποσοστά του είτε μέσω λιανικής είτε μέσω χονδρικής πώλησης.

Ο τρόπος που πληρώνουν διάφορες δισκογραφικές δεν είναι ίδιος. Παρακάτω γίνεται αναφορά και επεξήγηση ενός άλλου τρόπου πληρωμής.

Ένας εναλλακτικός τρόπος πληρωμής των ποσοστών

Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες οι εταιρείες μοιράζονται τα καθαρά κέρδη με τους καλλιτέχνες κατ αναλογία 50/50. Για να υπολογιστούν τα καθαρά κέρδη, αφαιρούνται οι δαπάνες παραγωγής του δίσκου από τα ακαθάριστα κέρδη τα οποία προκύπτουν από τη χονδρική πώληση των δίσκων. Οι δαπάνες συνήθως συνιστούν:
1. Χρόνο στο studio και κόστος των μηχανημάτων που χρησιμοποιήθηκαν στην ηχογράφηση
2. Παραγωγούς και άλλους ειδικούς για το mastering
3. Αναφορές στον Τύπο, marketing και γενικότερη προώθηση
4. Μεταφορά των δίσκων στα μαγαζιά
5. Νομικές υποθέσεις
6. Φόρους
7. Έξοδα προσωπικού
8. Ποσοστά για τους δημιουργούς

Ακόμη κι έτσι, υπάρχει τρόπος για να ελιχθεί μια εταιρεία. Για παράδειγμα, μπορεί να πληρώνει 10€ την ώρα για προσωπικό αλλά να χρεώνει 40€ την ώρα ως δαπάνη για τον δίσκο, η οποία θα αφαιρεθεί φυσικά από τα ποσοστά της μπάντας. Ένα μέρος από τα χρήματα αυτά δικαιολογείται ως μισθός του προσωπικού χωρίς να υπολογισθούν φόροι ασφάλειας, εξοπλισμοί και λοιπές κρατήσεις. Αλλά αυτό δεν πτοεί τη δισκογραφική. Μπορεί με αυτόν τον τρόπο να βγάζει αρκετά χρήματα, ακόμη κι αν ο καλλιτέχνης δεν κάνει τίποτα.

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί την βασική θέση των περισσότερων καλλιτεχνών σχετικά με το θέμα μας: «Οι δισκογραφικές εταιρείες έχουν 5% ποσοστό επιτυχίας στη βιομηχανία. Αυτό σημαίνει πως ένα 5% των δίσκων που βγαίνουν πρόκειται να γίνει χρυσό. Το πώς γίνεται να έχουν 95% αποτυχία, πράγμα ανεπίτρεπτο σε οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση, είναι εύκολα κατανοητό. Οι εταιρείες κρατούν το μεγαλύτερο μέρος από τα κέρδη. Οι καλλιτέχνες πληρώνονται ελάχιστα για τη μουσική τους. Αυτό επιτρέπει στα μεγάλα κεφάλια των δισκογραφικών να είναι χαλαροί ως προς τις επιχειρηματικές τους κινήσεις αλλά να αποκτούν τεράστια ποσά ως αντίβαρο. Τα ποσοστά που προτείνονται σε κάθε συμβόλαιο είναι πολύ χαμηλά και επιπλέον ο καλλιτέχνης χρεώνεται οποιοδήποτε άλλο κόστος προκύψει. Εντέλει ο καλλιτέχνης πληρώνει την ηχογράφηση, τη δημιουργία video, τις περιοδείες, τη ραδιοφωνική προώθηση, το μάρκετινγκ και οποιαδήποτε άλλη κίνηση της δισκογραφικής. Μια άλλη τακτική τους είναι να αποκομίζουν ποσοστά με το να «ξεχνούν» να αναφέρουν πωλήσεις, να υπολογίζουν λανθασμένα τα ποσοστά, ακόμη και με το να μην επιτρέπουν στους καλλιτέχνες να έχουν πρόσβαση στα λογιστικά τους βιβλία».

Από το παραπάνω, φαίνεται ξεκάθαρα πως δεν είναι καθόλου σίγουρο πως η μπάντα σου θα βγάλει λεφτά από ένα συμβόλαιο. Θα πρέπει να μπείτε στη λογική του να φτιάξετε ένα άλμπουμ το οποίο θα ανήκει στο 5% των χρυσών.

Καθοριστικό σημείο των διαπραγματεύσεων σου πρέπει να είναι η εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς ποσοστού, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν περαιτέρω έξοδα που κατοχυρώνει το συμβόλαιο. Επιπλέον, πρέπει οπωσδήποτε να ασκήσεις πιέσεις για μεγάλη προκαταβολή καθώς μπορεί να είναι τα μόνα χρήματα που θα δεις από την όλη υπόθεση. Ενώ διαπραγματεύεσαι έχε τρία πράγματα υπόψη:
1. Είναι πιθανό, στην αρχή, το ποσοστό που θα δεις να είναι διαπραγματεύσιμο. Η εταιρεία συνήθως εφαρμόζει την τακτική low-bal προκειμένου να αφήσει χώρο για διαπραγματεύσεις (http://en.wikipedia.org/wiki/Low-ball).
2.Δεν θα υπάρξει κάποιο πρόβλημα αν ζητήσεις μεγαλύτερο ποσοστό
3. Το ότι σου πρόσφεραν συμβόλαιο κάτι σημαίνει. Η εταιρεία βλέπει κέρδος σε εσένα και τη μπάντα σου. Εάν το βλέπει μια εταιρεία, ενδεχομένως να το δούνε κι άλλες. Αυτό σου δίνει την ευκαιρία να παζαρέψεις.

Μη χάσετε στο δεύτερο μέρος του μεγάλου αφιερώματος τον τρόπο λειτουργίας του μάρκετινγκ, τις ηχογραφήσεις, τις επιλογές και τις εναλλακτικές λύσει που έχει ένας καλλιτέχνης για την πορεία του στη δισκογραφία.

Πηγή: howstuffworks.com