Η επίθεση των κλώνων: Πώς η έλλειψη τοπικής διαφοροποίησης σκοτώνει το hip hop και τους ακροατές

Μου αρέσει να πηγαίνω σε σχολεία και να συζητώ με τα παιδιά. Προτού ασχοληθώ με τη μουσική, δίδασκα σε γυμνάσιο με πλήρες ωράριο. Η ειρωνεία είναι πως με προσέχουν πολύ περισσότερο τώρα που είμαι ράππερ. Το μάθημα ξεκινά πάντα με τον ίδιο τρόπο. «Τι είναι το hip hop; Όταν αναφέρεστε στο hip hop τι σας έρχεται στο μυαλό;». Αντί να το γράψω στον πίνακα και να μην ασχοληθώ με κανέναν μαθητή, προτιμώ να ρωτάω με τόνο που δείχνει ότι ενδιαφέρομαι να ακούσω τις απαντήσεις τους.

«Τα λεφτά!», υποστηρίζει ομόφωνα η τάξη.

«Αμάξια, ρούχα, χρυσαφικά, ρολόγια». Προτείνω όλα αυτά να τοποθετηθούν στην κατηγορία «λεφτά» και τα παιδιά συμφωνούν.

«Οι δρόμοι!». Το παίζω χαζός για να εκμαιεύσω την απάντηση από τους μαθητές. «Τι εννοείτε οι δρόμοι; Το τσιμέντο; Οδηγίες οδήγησης;».

Αφού γελάσουν, με διορθώνουν. «Όχι. Γεγονότα του δρόμου, του γκέτο. Ναρκωτικά, εγκλήματα, πυροβολισμούς».

Αφού τους ευχαριστήσω για τη διευκρίνιση τους ρωτάω αν υπάρχει κάτι άλλο που τους έρχεται στο μυαλό. Όλοι γνωρίζουν την τελευταία απάντηση αλλά, αναλόγως με την ηλικία, χρειάζεται και λίγο καλόπιασμα από τη μεριά μου προκειμένου να αποβάλλουν τη ντροπή τους και να ξεστομίσουν την απάντηση.
«Σεξ!». Και η αίθουσα λύνεται στα γέλια.

Εάν η ερώτηση αυτή απευθύνονταν σε κάποιο τηλεπαιχνίδι, θα ήταν πανεύκολο να κερδίσει κανείς. Στο μυαλό του κοινού ακροατή (ή του άπληστου ακροατή που έχει ψύχωση με οτιδήποτε είναι περισσότερο δημοφιλές), το hip hop εμφανίζεται με μια σημαντική έλλειψη τοπικής ποικιλομορφίας. Περισσότερο από ποτέ, το συγκεκριμένο είδος δεν καθορίζεται από τον ήχο ή τη μουσική του σύνθεση αλλά από τη θεματολογία την οποία καλύπτει. Με απλά λόγια, κάποια θέματα είναι περισσότερο «hip hop» από κάποια άλλα.

Όμως δεν ήταν πάντοτε έτσι. Θέματα όπως το σεξ και η βία πάντα υπήρχαν στο hip hop, αλλά η πρώτη στενή μου επαφή σαν παιδί με αυτήν την μορφή τέχνης ήταν το 1987, όταν πρωτοάκουσα το «Parent's Just Don't Understand» των Jazzy Jeff και The Fresh Prince. Όταν ήμουν 7 χρονών δεν μπορούσα να ταυτιστώ με τον L.L Cool J και τον Big Daddy Kane που μιλούσαν για εύκολες γκόμενες, ούτε με τον Kool G Rap που ανέφερε ανθρώπους που πυροβολούνταν απλώς για να βλέπουν ο ένας τον άλλο να αιμοραγεί. Αλλά όταν ανακάλυψα πως ένας διάσημος ράππερ σιχαινόταν τα σχολικά ψώνια σε εκπτωτικά πολυκαταστήματα το ίδιο με μένα, ταυτίστηκα αμέσως. Τα παιδιά γενικά είναι λαμπερά και φωτισμένα πλάσματα γεμάτα ανασφάλεια, που ζητούν επιβεβαίωση συνεχώς. Τη δεδομένη στιγμή, ένας ράππερ ο οποίος είχε ανακηρυχτεί «γαμάτος» από τα κοινωνικά standards είχε ένα κοινό στοιχείο με εμένα. Σκέφτηκα ότι μπορεί να είμαι κι εγώ γαμάτος. Ωραίο συναίσθημα.

Ποιος ξέρει τι θα είχα απογίνει εάν είχα μεγαλώσει σε μια εποχή όπου τα είδωλα μου, αυτές οι εξέχουσες προσωπικότητες που εκπροσωπούν το μοντέλο της επιτυχίας για κοινότητες όπως η δική μου, είχαν περιορίσει τη θεματολογία τους σε αυτά τα 4 ή 5 θέματα που κυριαρχούν στο σύγχρονο hip hop σκηνικό. Χωρίς να μπορώ να ταυτιστώ με κάποιον «γαμάτο», με τον οποίο θα είχαμε κοινά στοιχεία, δεν θα μπορούσα παρά να αλλάξω τον τρόπο συμπεριφοράς μου ώστε να μοιάζω με κάποιον άλλο αντίστοιχα. Αντιθέτως είχα επιλογές οι οποίες είχαν να κάνουν με τον τρόπο που έβλεπα τον εαυτό μου και τον κόσμο.

Ο KRS-One στο τραγούδι «Beef» αμφισβητεί το κατά πόσο είναι υγιεινό να τρώμε κόκκινο κρέας κι έτσι στην ηλικία των 10, έμαθα πως δεν είναι ανάγκη να τρως ότι τρώνε και οι υπόλοιποι. Πολλές φορές αυτό που τρώνε οι άλλοι μπορεί ακόμη και να είναι ανθυγιεινό για σένα. Η παραπάνω διαπίστωση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ορθότητα ενός πράγματος δεν πρέπει να κρίνεται από το αν το ακολουθούν οι υπόλοιποι ή όχι.

Και τώρα που μεγάλωσα, αν και ακόμα είμαι ευκολόπιστος (υποθέτω όλοι είμαστε μέχρι να πεθάνουμε), θυμάμαι την πρώτη φορά που άκουσα το «New World Water» του Mos Def. Έπαθα πλάκα όταν άκουσα τον Mos να κατακεραυνώνει την εμπορευματοποίηση του μεγαλύτερου φυσικού πόρου της γης. Άλλαξε όχι μόνο ο τρόπος που αντιμετώπιζα οτιδήποτε ήταν προς πώληση αλλά και ο τρόπος που αντιμετώπιζα την αφθονία που έχουμε δεδομένη στις ΗΠΑ ενώ κάποια πράγματα είναι πολυτέλεια σε ορισμένα μέρη του κόσμου. Επρόκειτο για ένα hip hop τραγούδι που με έκανε σοφότερο, περισσότερο φιλεύσπλαχνο και σωστά συγκροτημένο άτομο.

Όμως η τοπική διαφοροποίηση δεν περιορίστηκε ποτέ στην υγεία και την ευημερία, ούτε στην παγκόσμια πολιτική. Ανάμεσα στις κυκλοφορίες του KRS-One και του Mos Def, o GZA κυκλοφόρησε το κομμάτι «Labels», στο οποίο κατάφερε με κάποιο τρόπο να συνδυάσει τα ονόματα όλων των μεγάλων δισκογραφικών εταιρειών σε μια ιστορία της οποίας το ηθικό δίδαγμα είναι το να προσέχεις τι υπογράφεις. 10 χρόνια μετά, οι Dangerdoom κυκλοφόρησαν ένα κομμάτι που μιλούσε για δεξαμενές ούρων («Vats of Urine»). Παρά το ότι ήταν αηδιαστικό θέμα, χάρη στη δημιουργικότητα των καλλιτεχνών είχε καταστεί ένα από τα πλέον αγαπημένα κομμάτια του κοινού. Οι καινούριες αυτές δουλειές δεν απώθησαν κανέναν διότι δεν μιλούσαν για τα ίδια συνηθισμένα θέματα. Αντιθέτως, το γεγονός ότι αυτοί οι καλλιτέχνες έκαναν ακόμη πιο εντυπωσιακά πράγματα στις δουλειές τους οφείλεται στο ότι άνοιξαν καινούρια θέματα ενώ παράλληλα διατήρησαν το αδιαμφισβήτητα καλό στυλ στις ερμηνείες τους.

Εγώ ο ίδιος προσπαθούσα πάντα να μην είμαι συμβατικός όταν γράφω ρίμες. Το κομμάτι «Mambo Tail Tale» από τον δεύτερο δίσκο μου είναι μια ιστορία στην οποία ένα αγόρι πρέπει να μάθει να χορεύει Mambo ώστε να κερδίσει το κορίτσι. Η τελευταία μου κυκλοφορία περιλαμβάνει το «Not Really» το οποίο εξηγεί τη μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να είσαι ευρέως γνωστός επειδή είσαι ο εαυτός σου και στο να είσαι ο εαυτός σου όταν δεν σε κοιτάζει κανένας. Είναι ξεκάθαρα το single που έχει τη μεγαλύτερη αποδεκτότητα απ όλα όσα έχω κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα.

Όμως αυτά τα τραγούδια δεν γίνονται αντιληπτά όπως θα γίνονταν αν τα είχα κυκλοφορήσει 20 ή 10 χρόνια πριν. Σήμερα δεν γίνονται δεκτά σαν κανονικό hip hop, αλλά σαν κάτι το διαφορετικό. Χαρακτηρίζονται ως «συνειδητά», «ιδιότροπα» κομμάτια. Σαν να είναι κάτι άλλο και όχι σαν το hip hop που ξέρουν όλοι. Δυστυχώς έχουν δίκιο, αλλά η μοναδικότητα και η προσωπικότητα μου είναι τα μεγαλύτερα όπλα μου. Το ότι ο κόσμος γνωρίζει πως θα ακούσει κάτι διαφορετικό ακούγοντας εμένα είναι αυτό που μου επιτρέπει να αναδειχθώ παρά το γεγονός ότι συμπεριλαμβάνομαι σε ένα είδος που καθοδηγείται από μεγάλα budget και μηχανές προώθησης και διαφήμισης που εγώ δεν είχα ποτέ.

Επιπλέον, όταν οι high profile καλλιτέχνες ξεφεύγουν λίγο από τα στερεότυπα γνωρίζουν επίσης μεγάλη επιτυχία. Η καριέρα του Kanye West δεν θα ήταν η ίδια χωρίς το «Jesus Walks». Σε κάθε συζήτηση μου για την τελευταία κυκλοφορία του Nas, επαινώ το κομμάτι «Daughters» που αναφέρεται στη δυσκολία να μεγαλώνει κανείς μια κόρη στη σημερινή hip hop κοινωνία. Ουσιαστικά διερωτάται και ασκεί κριτική σχετικά με τα ιδανικά της κουλτούρας στη δημιουργία της οποίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Ο ίδιος παραδέχεται ανοιχτά ότι είναι πολύ δύσκολο γι αυτόν να βλέπει την κόρη του να εκφυλίζεται και να βγαίνει με άντρες που πιστεύουν πως η ζωή έχει να κάνει αποκλειστικά με αυτά που αναφέρονται στη σημερινή ραπ.

Παρά το ότι είμαι ράππερ, δεν έχω κρατήσει τόσο επαφή με αυτό που θεωρείται «σύγχρονο» hip hop. Στις 19 Σεπτέμβρη συντονίστηκα στον σταθμό Hot 97 μέσω Ίντερνετ για να πάρω μια γεύση από το τι ακούει ο κόσμος όταν συντονίζεται στους πλέον διάσημους ραδιοφωνικούς σταθμούς σήμερα. Το πρώτο κομμάτι πάνω στο οποίο έπεσα ήταν το «Pop That» του French Montana, μια ωδή στο clubbing, στα λεφτά, στα αμάξια, στα ναρκωτικά και στα χρυσαφικά. Συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να κάνω διαλείμματα προτού συνεχίσω, για την ψυχική μου υγεία, γι αυτό καθόμουν και έγραφα την ώρα που δεν άκουγα. Όταν συντονίστηκα ξανά άκουσα το «King Tut» του Busta Rhymes. Κι αυτό αφορούσε τα λεφτά, το αλκοόλ, τα χρυσαφικά, τα ρολόγια, τα αυτοκίνητα και το σεξ. Το ίδιο και το «No Lie» του 2Chainz (με λίγη περισσότερη βία αναμειγμένη), όπως και το «All I Do Is Win» του DJ Khaled. Υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι θα ακούσω καμιά 5αριά κομμάτια ακόμα για να ενημερωθώ καλύτερα γι αυτό το θέμα. Το μόνο κομμάτι που δεν ήταν ραπ ήταν το «Man Down» της Rihanna, για το οποίο οι περισσότεροι θα πουν ότι πρόκειται μια μεταφορά που αναφέρεται στο πλήγωμα της καρδιάς ενός άντρα. Πουθενά βέβαια δεν υπάρχει αναφορά στην αγάπη ή στον ρομαντισμό. Αντιθέτως, οι φράσεις «Pull the trigger» και «I’m a Criminal» ακούγονται σαν υπνωτικός ψαλμός σε όλη τη διάρκεια του κομματιού.

Είχα την τιμή να γίνω φίλος με τον Crazy Legs από τους Rocksteady Crew, τους break dancers που συμμετείχαν πολύ ενεργά σε πρώιμες hip hop ταινίες όπως το Style Wars και το Wild Style. Η συζήτηση που είχα μαζί του για τη γέννηση του hip hop (στην οποία ήταν παρών τη δεκαετία του ’70 στο Νότιο Bronx) με βοήθησε να διαμορφώσω τη θεωρία μου για τους λόγους που το hip hop έχει γίνει τόσο διάσημο στις νεολαίες όλου του κόσμου. Για τους λόγους πχ που το Ρίο ντε Τζανέιρο εκπροσωπεί το graffiti ακόμη καλύτερα από το Queens, ή που τα παιδιά στην Τσεχία φοράνε καπελάκια του baseball και αποκαλούνται μεταξύ τους «niggaz». Αυτό συμβαίνει επειδή όλα αυτά τα φτωχά παιδιά του Νότιου Bronx έχουν κατακτήσει την ιδέα, την ουσία του να είσαι cool. Δεν γινόταν με τα λεφτά καθώς όλοι ήταν φτωχοί, ούτε από το μέρος που έμενες διότι παντού υπήρχαν φτωχογειτονιές. Δεν μπορούσες να είσαι cool στο σχολείο, τα σχολεία τότε ήταν ζωντανός εφιάλτης όπως και οι οικογένειες οι οποίες είχαν πληγεί με όποια κοινωνική ασθένεια μπορεί να παράγει μια κοινωνία. Αλλά αν ήσουν αθλητής μπορούσες άνετα να είσαι και bboy. Αν είχες το χάρισμα μπορούσες να είσαι mc. Αν είχες καλλιτεχνική φλέβα μπορούσες να γίνεις writer. Αυτή ήταν και η απαρχή του hip hop. Η ιδέα του να είσαι cool χωρίς τα καθιερωμένα πρότυπα, χωρίς να είσαι κάποιος συγκεκριμένος τύπος ανθρώπου, μόνο χάρη στο ταλέντο σου.

35 χρόνια αργότερα, το mainstream hip hop έχει κάνει στροφή 180 μοιρών. Το hip hop πλέον δεν είναι ένας χώρος όπου μπορείς να είσαι cool απλά με το να είσαι ο εαυτός σου. Πλέον δεν αρκεί να ραπάρεις γι αυτά που θες να πεις, να βάφεις όπως θέλεις, να χορεύεις όπως θέλεις αρκεί να το κάνεις σωστά. Σύμφωνα με το ευαγγέλιο του σημερινού hip hop, γίνεσαι cool μόνο αν έχεις ορισμένα πράγματα ή συμπεριφέρεσαι με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Το ταλέντο, η δημιουργικότητα, η πρωτοπορία και η μουσικότητα γενικότερα αποτελούν μετέπειτα σκέψεις αν και μόνο αν έχουν την τύχη να ληφθούν υπόψη.

Την ώρα που το αλκοόλ, η τεχνολογία και τα αμάξια διαφημίζονται μέσω του hip hop και δεσπόζουν σε αυτό, τα παιδιά σε ολόκληρη τη χώρα είναι που θα την πληρώσουν. Μπορούν να σκεφτούν μόνο συγκεκριμένα πράγματα, δεν μπορούν να είναι δημιουργικά. Αποτελούν στόχο όταν διαφωνούν με την κοινή γνώμη, όταν σκέφτονται ελεύθερα, με διαφορετικό τρόπο. Οι ήρωες της κουλτούρας τους εμφανίζονται όλοι με τον ίδιο τρόπο και σε αυτήν την ευάλωτη και ανασφαλή ηλικία τίποτα δεν φαντάζει περισσότερο σημαντικό από την ταύτιση με αυτά τα άτομα. Πολλά απ αυτά τα παιδιά θα καταστρέψουν τις ζωές τους προκειμένου να το πετύχουν αυτό.

Οι δάσκαλοι στα σχολεία της αστικής Νέας Υόρκης επιδιώκουν να αναπτύξουν το επίπεδο ανάγνωσης των μαθητών τους έως την 6η τάξη προκειμένου να τους διδάξουν το 1984 του Όργουελ. Το συγκεκριμένο βιβλίο πραγματεύεται προφητικά το πώς ο πολιτισμός κόβεται μαχαίρι σε σημείο που ολόκληρες γλώσσες αποτελούνται μόνο από μερικές εκατοντάδες λέξεων, γεγονός που περιορίζει τη δυνατότητα του ανθρώπου να σκέφτεται. Οι σημερινοί νέοι άνθρωποι αντλούν τις περισσότερες από τις γνώσεις τους μέσω των μέσων ενημέρωσης. Έτσι, οι hip hop οπαδοί δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι όλη αυτή η ομοιομορφία αποτελεί τέχνασμα των μεγάλων επιχειρήσεων ώστε να καταστήσουν τους πάντες άβουλα και μη σκεπτόμενα καταναλωτικά όντα. Φυσικά δεν μπορούν να το κάνουν. Πρέπει οπωσδήποτε να ακούσουν το «Deltron 3030»

Πηγή: http://www.huffingtonpost.com/homeboy-sandman/hip-hop-diversity-music-_b_1935556.html