Συνέντευξη με τον Kebzer

Συναντηθήκαμε με τον Kebzer κάνοντας μία ενδιαφέρουσα συζήτηση εφ’ όλης της ύλης. Μιλήσαμε για το πώς είναι η φάση πλέον στην Ελλάδα, πήραμε μερικές απόψεις για την παραγωγή, το djing και διάφορα άλλα ζητήματα γύρω από το hip hop από τον κορυφαίο του είδους, Kebzer.

– Πότε ήταν η πρώτη σου επαφή με το hip hop;

Ξεκίνησα την εποχή που τα πράγματα ήταν ακόμα wack, aka το 1993. Μην φανταστείς τίποτα φοβερά πράγματα, στην Μυτιλήνη μεγάλωσα, αν και έτυχε να πέσω πάνω σε πολύ ραπ (περιέργως). Ουσιαστικά, μετά το '98 πήρα χαμπάρι τι παίζει όντως με αυτή την κουλτούρα, όταν έτυχε να βρεθώ στο εξωτερικό. Μέχρι τότε τα πράγματα τα έβλεπα εντελώς καρεκλάδικα, όπως και οι περισσότεροι δλδ. Όλο αυτό με τα 4 στοιχεία γενικά δεν έπαιζε και πολύ τότε, για διάφορους λόγους, λίγο πολύ γνωστούς. Ημερολογιακά, τo 1996 ασχολήθηκα για πρώτη φορά με το graffiti, το 2000 με το beatmaking και το 2003 με το Scratch / DJing.

– Πώς σκέφτηκες να ξεκινήσεις να φτιάχνεις τη δική σου μουσική και ποιες ήταν οι επιρροές σου;

Για τον απλούστατο λόγο ότι βαρέθηκα να περιμένω να βγει καινούργιο αλμπουμ για να ακούσω καλά beats και αποφάσισα να τα φτιάχνω μόνος μου... Να το πάρω αλλιώς: λόγω της εποχής είχα καλομάθει σε καλά beats. Η αλήθεια είναι ότι ραπ ακούγα πάντα πρώτα για το beat, μετά για τα scratch και τέλος για το ραπ. Τα beats με τράβηξαν σε αυτή την μουσική, και συγκεκριμένα τα Νεϋορκέζικα. Premier, RZA, Pete Rock, DITC κ.α. Κάποια στιγμή γύρω στο 2000 άρχισε να ξεφτίζει όλο αυτό το golden era και τα άλμπουμς είχαν γεμίσει με βλακείες beats. Αφού βαρέθηκα να χαλάω λεφτά σε τέτοιες μαλακιες (προ Napster εποχή), αποφάσισα να το πιάσω μόνος μου. Από τότε έως και σήμερα ακούω περισσότερο τα δικά μου beats. Στο σπίτι, αμάξι, κινητό, φτιάχνω μόνος μου την μουσική που θέλω να ακούω.

Σαν επιρροές, πέραν του New York, είχα εξ αρχής στο μυαλό μου αυτό που λέμε “ελληνικό boom bap”. Την τριάδα TXC, ZN, ΑΓ, γνωστό και ως Ηχοκρατορικό στυλ. Πάντα έψαχνα να βρω την συνταγή για τον συνδυασμό ελληνικό sample – βαριά drums – ημιτόνια. Περιορίζοντας τις επιλογές μου σε 5, θα έλεγα ότι οι βασικές επιρροές μου είναι οι Alchemist, RZA, Joey Chavez, J Dilla, DJ Alx.

– Με ποιο μηχάνημα ξεκίνησες και με τι δουλεύεις πιο πολύ πλέον;

Ξεκίνησα με Hiphop Ejay 2 & CoolEdit Pro 1.1. Μετά πήγα σε Reason 2 και κατέληξα στο hardware το 2007, αγοράζοντας πρώτα ένα AKAI MPC 2000XL MCD, το οποίο μέχρι και σήμερα είναι το αγαπημένο μου. Απ'ολα τα υπόλοιπα μηχανήματα που πέρασαν από τα χέρια μου (και ήταν σχεδόν όλα), μόνο άλλα δύο μου άρεσαν τελικα: EMU SP1200 & ENSONIQ ASR-10.

– Προτιμάς αναλογικό ή ψηφιακό τρόπο παραγωγής ; Ποιες είναι οι διαφορές για σένα;

Καταρχάς, στο δικό μας είδος δεν υπάρχει αναλογικός τρόπος παραγωγής, εκτός και αν είσαι μπάντα με φυσικά όργανα (που και πάλι digital θα καταλήξεις λόγω ηχογράφισης – εκτός και αν είσαι μαζοχιστής με μπομπίνες). Στο ράπ είναι όλα digital στην πραγματικότητα, απο το 1984 (και το SP1200) μέχρι και σήμερα με τα PC. Από εκεί και πέρα, η διαφοροποίηση έρχεται με το hardware και το software. Εγω ψηφίζω hardware δαγκωτό. Κάθε μηχάνημα, είτε MPC, είτε SP είτε οτιδήποτε άλλο, έχει μοναδικές ηχητικές ιδιότητες που δυστυχώς δεν έχουν προσωμειωθεί ακόμα απο το software, αν και πλέον υπάρχουν εξίσου ενδιαφέρουσες προτάσεις και εκεί, όπως π.χ. το Ableton Live. Πάραυτα, εάν θες να κάνεις ένα συγκεκριμένο είδος, τότε καλό είναι να δουλέψεις και με τα αντίστοιχα μηχανήματα. Καλά τα bitcrusher για 12μπιτο lo-fi, αλλά μπροστά στο SP1200 ακούγονται “φτηνά”. Έτσι, προτιμώ να προσεγγίζω κάτι βάσει των τότε δεδομένων, και ας καταλήγει πιο δύσκολο, γιατί τουλάχιστον εγγυάται το αντίστοιχο ηχητικό αποτέλεσμα. Με τα VST κόβεις δρόμο και αυτό ακούγεται.

– Πώς βλέπεις το επίπεδο των beatmakers στην Ελλάδα; Πες μας ποιους έχεις ξεχωρίσει.

Το επίπεδο των ελλήνων beatmakers είναι ακριβώς το ίδιο υψηλό όπως όλων, συμπεριλαμβανομένων των Αμερικάνων. Έχουμε προσπεράσει την εποχή της Ψωροκώσταινας εδώ και χρόνια.

Δεν ξεχωρίζω κάποιον από τους γνωστούς, αυτούς τους ξέρουν όλοι. Ξεχωρίζω όμως άτομα που φτιάχνουν beats για την πάρτη τους, όπως π.χ. τον RJ Da Jazzum, RomantiCut, Scumbag, Yonassis, Pero, Mastra, Buttern Churn. Τέτοιοι τύποι με προκαλούν να γίνω και εγώ καλύτερος, γιατί το κάνουν επίσης για το έτσι, χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο ή κίνητρο παρά μόνο την ίδια την μουσική. Εγω ανήκω σε αυτή την ομάδα παραγωγών, στο παρασκήνιο. Κάποτε αυτό λεγόταν underground, τώρα είναι απλά πίσω απο τα φώτα ή έστω μακριά από το internet.

– Σε ποια σχήματα είσαι αυτή τη στιγμή;

Παραμένω μέλος μόνο στα 4 πράγματα που υπήρξα ποτέ μέλος: ΚΤΛ, Xpreshonists, Ηχοκρατορία & State Of Da Boom.

– Πες μας δυο λόγια για την SODB. Ποια είναι η σύσταση της, από εμφανίσεις, τι να περιμένουμε;

Το State of Da Boom απο το 1995 προϋπήρξε της Ηχοκρατορίας ως το πρώτο production team / DJ Crew με αρχικά μέλη τον DJ Alx & DJ Ellis και στην συνέχεια τον DJ Bedman και προς το τέλος του και τον DJ Jimmy Dee. Απο το 1998 και μετά απορροφήθηκε σιγά σιγά από την Ηχοκρατορία και το επαναφέραμε μαζί με τον DJ Alx το 2010, αρχικά ως DJ duo κάνοντας μαζί κάποιες εμφανίσεις και ρεμιξ. To 2017 αποφασίσαμε να το επεκτείνουμε και πάλι, με τις προσθήκες του DJ Freestone, Junk33, Beatstrike & DJ Kitsos, μετατρέποντας το ουσιαστικά στο μεγαλύτερο turntablist crew στην Ελλάδα.
Σαν SODB ασκούμε τις τέχνες του Djing, από απλές μίξεις μέχρι ρουτίνες και scratch (κατά κόσμον Turntablism) προσπαθώντας να καλύψουμε όλο το φάσμα αυτής της τέχνης, με κοινό σημείο εκκίνησης το ραπ. Ο καθένας μας ειδικεύεται σε ενα υποσύνολο ανάλογα με την ταυτότητα του και αντίστοιχα το παρουσιάζει.

Για τις διάφορες εμφανίσεις των μελών μας να συμβουλεύεστε απευθείας το Instagram μας instagram.com/stateofdaboom

– Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος καλός σε αυτό που κάνει;

Δύσκολη και υποκειμενική ερώτηση.

Δεν μπορώ να ξέρω, ούτε να κρίνω τι ισχύει για τον καθένα, πόσο μάλλον να το οριοθετήσω κιόλας. Μπορώ όμως να σου πω τι έχω διακρίνει μέσα στα χρόνια ως κοινές “αξίες” σε αυτό: την υπομονή & επιμονή. Hard work always beats talent, aka δεν υπάρχει κόβω δρόμο, όποιος και να είσαι θα πρέπει να γράψεις τις ώρες πτήσης που απαιτούνται. Όλοι ξεκινήσαμε και στο πρώτο καλό beat που φτιάξαμε νομίζαμε ότι βρήκαμε την χρυσή φόρμουλα που σε κάνει κορυφαίο σε 2 χρόνια. Άσχετα αν μετά από 2 χρόνια ξανακούσαμε το ίδιο beat και έφαγε delete επί τόπου...

Προσωπικά, ασχολούμαι 26 χρόνια και ακόμα τυχαίνει να μάθω πράγματα, δεν τελειώνει ποτέ τίποτα. Όλα τα elements έχουν τεράστιο βάθος και ιστορία δεκαετιών για μελέτη, αρκεί να μην βαριέσαι.

– Ο εξοπλισμός παίζει καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα;

Μπορείς να κερδίσεις αγώνα Formula 1 με ποδήλατο; Όχι. Προφανώς και παίζει καθοριστικό ρόλο, σε όλα τα επίπεδα. Απο το creative process μέχρι τον ήχο, την μίξη και τα πάντα. Βέβαια, αν δεν ξέρεις να καβαλάς ούτε ποδήλατο, θα μπορέσεις να οδηγήσεις μονοθέσιο; Όχι, γι΄αυτό και παίρνοντας ένα MPC δεν σε κάνει αυτόματα καλό beatmaker. Πρέπει να το μάθεις, και να το μάθεις σωστά.

Απο εκει και πέρα, ποιο χόμπι / ασχολία δεν έχει τον δικό του “ειδικό” εξοπλισμό; Από τα γραμματόσημα και τις ειδικές θήκες φύλαξης μέχρι το gaming με όλα τα περιφερειακά και τα motorbike sports με τον άπειρο ρουχισμό, όλα απαιτούν ειδικό εξοπλισμό. Γιατί δηλαδή μας φαίνεται απολύτως φυσιολογικό ένας κιθαρίστας να έχει 2 κιθάρες αλλά όχι ένας beatmaker 2 MPC;

– Αγαπημένα μηχανήματα για παραγωγή;

AKAI MPC 2000XL, EMU SP1200, ENSONIQ ASR-10, RME, Reaper, Adam A7, διάφορα Rane outboards για commercial broadcasting.

– Αγαπημένα μηχανήματα για Scratch;

Rane TTM57mk2, Vestax PMC08, Technics SL1210mk2, Serato.

– Μία συμβουλή για έναν που θέλει να ασχοληθεί με το Djing;

Να είναι σίγουρος ότι έχει λεφτά και χρόνο. Και να αγοράσει κατευθείαν τα ακριβά μηχανήματα, εκεί θα καταλήξει αναγκαστικά. Από εκεί και πέρα, να ακούει μουσική και να μελετάει μουσική, γιατί στο τέλος της ημέρας θα πρέπει να μπορεί να παίξει καλή μουσική. Το Djing ξεκινάει και τελειώνει σε ένα σετ, όλα για αυτό γίνονται.

– Ποια είναι η άποψη σου για τους διάφορους διαγωνισμούς Skratch που διεξάγονται πλέον;

To παγκόσμιο Turntablism βρίσκεται στο καλύτερο του σημείο ever, μείον της πρωτοτυπίας. Όπως σε όλα τα elements, έτσι και σε αυτό έχουμε δυστυχώς περάσει ανεπιστρεπτί το στάδιο της παρθενογέννεσης. Πάραυτα, ο αριθμός των καλών Djs είναι πλέον all time high (και στην Ελλάδα) καθώς και η ποικιλία των διαγωνισμών. Δυστυχώς βέβαια, ο κλασσικότερος όλων, το DMC, παραπαίει εδώ και χρόνια εξαιτίας της αδυναμίας του να εξυγχρονιστεί (δλδ. Να προσθέσει την κατηγορία scratch) αλλά ευτυχώς υπάρχουν άλλοι που καλύπτουν το κενό. Το μόνο μελανό σημείο σε όλους τους διαγωνισμούς είναι τα υπερβολικά πολλά politics στις ψηφοφορίες των κριτών, αλλά μάλλον ισχύει αυτό που ισχύει και παντού: τα politics.

– Θα σε δούμε σε κανέναν διαγωνισμό;

Όχι, άργησα να ασχοληθώ 10 χρόνια. Αντί εμού όμως υπάρχουν ο DJ Freestone, o Junk33, ο DJ Kitsos, ο Marvel και ο DJ Mode. Ποτέ ξανά δεν υπήρξαν τόσοι πολλοί Djs στην Ελλάδα με εκπροσώπηση, φήμη και διακρίσεις στο εξωτερικό και είναι όλοι τους αντάξιοι των περιστάσεων.

– Πώς βλέπεις αυτή την στιγμή τη φάση στην Ελλάδα; Τι διαφορά υπάρχει σε σχέση με το παρελθόν; Υπάρχει μέλλον;

Μεγάλη κουβέντα.

Έχω σταματήσει εδώ και χρόνια να μνημονεύω την “παλιά” φάση. Ίσως πέρασαν τόσο πολύ τα χρόνια που πλέον έχουν απομυθοποιηθεί τα περισσότερα μέσα στο μυαλό μου ή απλά μεγάλωσα τόσο που αναγκαστικά έπαψα να είμαι ρομαντικός. Όπως και να'χει, εγώ ανήκω (πλέον) στο μικρό κομμάτι που δεν τρελαίνεται και τόσο με εκείνη την εποχή, αν και είχα την τύχη να την ζήσω στο φουλ.

Το μόνο που μου λείπει απο τότε είναι η φρεσκαδούρα στα πάντα. Ήταν όλα τόσα λίγα που ότι και να εβγαινε αυτομάτως ήταν φρέσκο, αρκεί να είχε ένα ελάχιστο γούστο. Αυτό ήταν για μένα το καλύτερο που μας έτυχε, το στοιχείο της έκπληξης και της φρεσκαδούρας. Πλέον αναγκαστικά τα πάντα είναι επανάληψη, όχι μόνο στο ράπ, παντού. Ακόμα φοράμε Jordans που πρωτοκυκλοφόρησαν το '90, ακόμα τα ίδια drums σαμπλάρουμε, ακόμα τα ίδια ραπς ακούμε. Απλά φαντάσου πως μπορεί να φαίνονταν όλα αυτά την πρώτη φορά. Όλα μαζί, ταυτόχρονα. Αυτό είναι το μοναδικό που επιλέγω να κρατήσω από τότε.
Κατά τα άλλα, δεν μου λείπει καθόλου όλος αυτός ο περιορισμός στα πάντα, οι υπερβολικά μικρές “ποσότητες” πληροφορίας, η αναγκαστική έκθεση και στο wack εξαιτίας αυτής της περιορισμένης προσφοράς. Όποιος ήθελε κόλαγε τότε ένα Parental Advisory πάνω στο CD και εμείς σαν μαλάκες το αγοράζαμε με την ελπίδα ότι θα ακούγεται... Ούτε μου λείπει να χαρακτηρίζομαι “παρείσακτος”. Τουλάχιστον όπως τα θυμάμαι εγώ, μετά την Πόλις Εάλω άρχισε να γίνεται cool το ραπ στην Ελλάδα, δλδ. κάπου στο '97. Μέχρι τότε ήμασταν απλά “εκτός φάσης” και τίποτα παραπάνω. Τέλος, δεν μου λείπουν οι κασέτες, ειδικά οι μασημένες. Καθόλου. Και να πάνε να γαμηθούν τα walkman και οι μπαταρίες που χρειαζόντουσαν.

Πλέον τα πράγματα είναι στο καλύτερο σημείο τους ever, τουλάχιστον εμπορικά. Η προσέλευση στα lives έχει χτυπήσει all time high και δεν θυμάμαι ποτέ περισσότερο κόσμο να ακούει / έχει ακούσει ραπ. Ποιοτικά δεν τρελαίνομαι αλλά δεν με πολυενδιαφέρει κιόλας και πάω πάσο γιατί δεν ακούω σύγχρονο ραπ. Για μένα το ραπ ξεκίνησε το '93 με το 36 Chambers των Wu Tang Clan και πέθανε to 2006 με το 20/20 των Dilated Peoples. Μου είναι παντελώς αδιάφορο οτιδήποτε πριν ή μετά από αυτή την περίοδο, οπότε πάσο. Τουλάχιστον έχουμε ακόμα ραπ.

– Η άποψη σου για την τραπ;

Δεν ακούω. Αντ' αυτού ακούω Footwork/Juke αλλά είναι εκτός περιεχομένου της συγκεκριμένης συνέντευξης.

– Τι έχεις να πεις γι αυτούς που είναι κολλημένοι στο oldschool;

Να ακούνε ότι γουστάρουν να ακούνε. Αλλά αυτό που ακούνε δεν είναι αναγκαστικά και το καλύτερο, ούτε είναι γραμμένο πουθενά ότι πρέπει να μείνει για πάντα στην επικαιρότητα. Καλό είναι να μην ξεχνούν που βρίσκεται το oldschool χρονικά, γιατί δεν απέχουμε πλέον και πολύ από το στάδιο του καραφλοκοτσίδα / ραπ μπάρμπα. Είχαμε και εμείς την εποχή μας, αλλά πάει, πέρασε και αυτό ήταν πριν απο 2 δεκαετίες. Απο την άλλη βέβαια και εγώ εκεί είμαι κολλημένος γιατί στα αυτιά μου δεν έχουν βγει από τότε καλύτερα beats. Οπότε ας ακούει ο καθένας ότι γουστάρει να ακούει, χωρίς άλλες σκέψεις. Αρκεί το beat να μπιστάει.

- Πόσα βινύλια έχεις στη συλλογή σου;

Ελάχιστα, γύρω στα 300, και ο κύριος όγκος είναι samples. Δεν υπήρξα ποτέ συλλέκτης δίσκων, ήταν πολλά τα λεφτά και εγώ τα χάλαγα σε σπρεϋ/ μηχανήματα.

- Είχες πει ότι θα έβγαινε σε τριπλό βινύλιο το Εν Αρχή Ην το Βoom Βaπ (2016). Θα βγει τελικά;

Κάποια στιγμή θέλω να βγάλω μόνο μια συλλογή με τα αγαπημένα μου beats, κάτι σαν best of. Μέχρι εκεί έχω κουράγιο να ασχοληθώ.

– Eτοιμάζεις κάτι αυτόν το καιρό;

Όχι ακριβώς. Απο το 2015 έχω αποσυρθεί πλέον απο την προσπάθεια να βγάζω ραπ αλμπουμς οργανωμένα. Κάπου σε εκείνο το χρονικό σημείο συνειδητοποιήσα ότι επαναλαμβάνομαι χωρίς να νιώθω ότι βελτιώνομαι και αποφάσισα να κλείσω τον κύκλο. Παράλληλα συνειδητοποίησα ότι έχω σταματήσει να ακούω ελληνικό ραπ, εντελώς, ακόμα και TXC. Και δεν το βρίσκω τίμιο να κάνω κάτι που είναι μέρος ενός συνόλου που δεν ακούω εγώ ο ίδιος. Αλλά μουσική γενικά δεν σταμάτησα να κάνω ποτέ, πειραματίστηκα με άλλα είδη και κέρδισα εμπειρίες και γνώσεις, απλά δεν ήταν αρκετές για να μετατραπούν σε πολλές κυκλοφορίες. Πλέον για μένα μια ραπ κυκλοφορία θα πρέπει να εξυπηρετεί έναν άλλο σκοπό, πέραν απλά της υστεροφημίας. Ο χρόνος θα κρίνει αν πρέπει να το κάνω ξανά ή όχι. Και εννοείται και το κοινό, γιατί ειδικεύομαι σε ένα πολύ συγκεκριμένο είδος ραπ, το ελληνικό boom bap, το οποίο βρίσκεται πλέον στην τελευταία φάση του...

- Παίζεις πουθενά αυτό το καιρό;

Δεν κάνω πλέον εμφανίσεις, έχω αποσυρθεί (όπως προείπα). Μόνο guest, και αυτό μια φορά τον χρόνο, το πολύ.

– Είσαι ένας από τους πιο παλιούς φορουμίτες στο site μας. Πώς βλέπεις το hiphop.gr τόσα χρόνια μετά;

To forum του hiphop.gr , εξυπηρετώντας τον ρόλο του βαρόμετρου της κοινής γνώμης, υπήρξε εξίσου σημαντικό για την σκηνή μας όσο η Ηχοκρατορία, η Freestyle Productions, η FM Records και ο AtlantisFM. Δεν είναι διακριτό πλέον, αλλά υπήρξε μια εποχή όπου τα πάντα περνούσαν μέσα από το forum του hh.gr. Ολοκληρες καριέρες χτίστηκαν εκεί μέσα, ειδικά την περίοδο 2003-2010. Απλά δυστυχώς οι εποχές πέρασαν και μαζι προσπέρασαν και την χρησιμότητα του forum.

Για μένα το site πρέπει να περάσει πλέον σε ρόλο καταγραφής, π.χ. όλης της δισκογραφίας, των τάσεων και των φημών. Οι γνώμες είναι για το FB, τα views για το YT και το IG. To hh.gr θα πρέπει να είναι για την ενημέρωση των δρώμενων, scrolling news φάση.

– Κάτι άλλο που θα ήθελες να πεις στους αναγνώστες μας;

Να προσέχουν τους εαυτούς τους και να ακούν καλή μουσική.

Shouts στο crew μου τους ΚΤΛ (Antre2, Sectario, Padof), την Ηχοκρατορία (DJ Alx, Rainman), τους Xpreshonists (Mike, Themes, Mastra) και το SODB (DJ Freestone, Junk33, Beatstrike, DJ Kitsos), καθώς και στον άνθρωπο που με έβαλε στην ραπ σκηνή, τον Φάνη Αφανή. Και σε όλους τους υπόλοιπους που είχα την τύχη να γνωρίσω / συνεργαστώ, shouts επίσης.