Ο Ευθύμης επιστρέφει και έχει πολλά να πει

Η μόνη ιδεολογία που μπορεί να το λύσει το πρόβλημα είναι η αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο.

Αν αυτή τη στιγμή υπήρχε ένας οικονομολόγος που μπορούσε να πιάσει την Ελλάδα στα χέρια του και είχαμε όλοι μεροκάματα, πιστεύω ότι όλα τα άλλα προβλήματα θα είχαν εξαφανιστεί. Δεν θα είχαμε πορείες, διαμαρτυρίες κάθε μέρα στο κέντρο. Δεν θα είχαμε ξενοφοβικά και ρατσιστικά φαινόμενα από ανθρώπους που πιστεύουν ότι τους παίρνουν τα μεροκάματα οι μετανάστες. Επειδή όλα ξεκινάνε από το στομάχι, όταν ο κόσμος είναι χορτάτος είναι και ήσυχος. Αυτή η ευρωστία των ’90s, σε αντίθεση με την λιτότητα που περνάμε τώρα, είναι αυτή που έχει βάλει πολύ κόσμο σε σκέψεις. Δεν πιστεύω ότι κάποια ιδεολογία μπορεί να λύσει αυτό το πρόβλημα. Η μόνη ιδεολογία που μπορεί να το λύσει είναι η αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο από όπου κι αν προέρχεται το πρόβλημά του.

Οι Terror X Crew ήταν ένα φαινόμενο για την Ελληνική μουσική σκηνή. Ίσως το πιο πολιτικοποιημένο γκρουπ εκείνης της εποχής με καυστικούς και οργισμένους στίχους, γρήγορο ρυθμό, απίστευτη μουσική παραγωγή. Είχαν την δυναμική να κάνουν το χιπ χοπ το νέο mainstream. Υπάρχει ένα καταπληκτικό αρχειακό βίντεο στο ΥouΤube που εμφανίζονται στο Star Channel και στην νεανική εκπομπή Comfuzio και ραπάρουν κατά της στρατιωτικής θητείας και για όλα όσα τους την σπάνε σε ένα πλατό γεμάτο από πιτσιρίκια!

TERROR X CREW-ΝΑ ΤΟΥΣ ΔΩ ΝΑ ΤΡΕΧΟΥΝ (Live Comfuzio)

«Δεν είμαι ο Έλληνας που έχεις συνηθίσει», τραγουδούσαν και, πράγματι, δεν ήθελαν να ανήκουν πουθενά. Αυτή όμως η άρνησή τους να φορέσουν οποιαδήποτε ταμπέλα ή να μην μιλάνε πολύ πέρα της μουσική τους, τούς έκανε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα συγκροτήματα που έχουν εμφανιστεί ποτέ στην ελληνική μουσική.

Σχηματίστηκαν το 1992 από τον Αρτέμη, τον Ευθύμη και το DJ ALX. Είχαν ξεκινήσει το 1988 ως ένα από τα πρώτα γκράφιτι crew της Αθήνας. Κυκλοφόρησαν 3 άλμπουμ, τα Η πόλις εάλω (1995), Η γεύση του μένους (1999) και το Έσσεται Ήμαρ (2001). Το τελευταίο τους άλμπουμ αποδείχτηκε καθοριστικό για την μετέπειτα πορεία τους. Φαίνονταν να έχουν αλλάξει. Με θεματική την Αρχαία Ελλάδα, τα αρχαία μουσικά όργανα, με ρίμες κατά της παγκοσμιοποίησης και στα Αρχαία Ελληνικά το Έσσεται Ήμαρ ήταν ένα άλμπουμ που αποξένωσε το κοινό τους. Κι εκεί που τους κατηγορούσαν για αντιεξουσιαστικές τάσεις, βρέθηκαν να κατηγορούνται ότι είναι εθνικιστικές. Τα πράγματα περιέπλεξε η βράβευσή τους για τους στίχους τους από την νεολαία του Ελληνικού Μετώπου, ενός ακροδεξιού κόμματος της εποχής και από τον πρόεδρό του, του Μάκη Βορίδη. Ο Αρτέμης παρέλαβε το βραβείο σε μια τελετή που βραβεύτηκε και ο Ψαραντώνης. Οι ΤΧC διαλύθηκαν ανεπίσημα την ίδια χρονιά. Ο Αρτέμης και ο Ευθύμης συνέχισαν μόνοι τους, σε διαφορετικούς δρόμους. Σε μια σπάνια συνέντευξή τους στο hiphop.gr (την πρώτη μετά την διάλυσή τους) προσπάθησαν να δικαιολογήσουν την κίνησή αυτή. Η φήμη όμως συνέχισε να τους ακολουθεί.

Πάνω από 10 χρόνια μετά, με την άνοδο της Χρυσής Αυγής και την δολοφονία του ράπερ Παύλου Φύσσα από μέλος του ναζιστικού κόμματος, αναρωτιέμαι πριν συναντήσω τον Ευθύμη αν χρειάζεται να μιλήσω μαζί του για όλα αυτά. Ο Ευθύμης μόλις κυκλοφόρησε τον πρώτο του προσωπικό δίσκο που έχει τίτλο «Εκδοχή Έψιλον». Το άλμπουμ είναι πολύ καλό. Κρύβει πολλή νοσταλγία μέσα του για μια εποχή αθωότητας που δεν υπήρχαν πράγματα να διχάζουν τον κόσμο. Είναι σαν να θέλει το κοινό να γνωρίσει τον πραγματικό του εαυτό και τις αληθινές απόψεις του, αφήνοντας τους TXC πίσω του.

Σε ένα από τα πιο όμορφα ρετρό καφέ του Παγκρατίου γνωρίζω έναν άνθρωπο χαμηλών τόνων που νοιώθει άβολα όταν μιλάει για την πολιτική. Όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα όπου έχει ζήσει όλη του τη ζωή τον αφορούν και τον αγχώνουν, όπως αφορούν και αγχώνουν τον καθένα μας.

Τον ρωτάω γιατί δεν μιλάει συχνά στα μέσα. «Γενικά είμαι σχετικά φειδωλός», μου απαντάει. Μετά μιλάμε για τον Ευθύμη που αγνοώ. «Στην Αθήνα γεννήθηκα και μεγάλωσα. Έχω ζήσει από λίγο σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας. Στην Μακεδονία κυρίως, αλλά θεωρώ τον εαυτό παιδί της Αθήνας 100%. Γεννήθηκα στα προσφυγικά της Καλογρέζας. Εκεί μεγάλωσα και εκεί μένω ακόμα» λέει. «Μικρός δεν έκανα ποτέ όνειρα για το μέλλον. Μπορεί στα πέντε μου να ήθελα να γίνω ποδοσφαιριστής, όπως θέλαμε όλοι, αλλά ότι θα μπω κάποια στιγμή στον ευρύτερο χώρο του θεάματος δεν το περίμενα. Πιο πολύ για τις θετικές επιστήμες με έβλεπα, πάρα για κάποια καλλιτεχνικής φύσης ενασχόληση. Σε κάποια φάση εμφανίστηκαν οι Public Enemy στη ζωή μου. Είχα μια επαφή με παλιότερα χιπ χοπ συγκροτήματα. Οι Run DMC μου ήταν γνωστοί, αλλά δεν είχα εντρυφήσει ιδιαίτερα. Οι Public Enemy είχαν ένα πολύ διαφορετικό ήχο, ήμουν και σε μια ηλικία πλέον που ήξερα αγγλικά και καταλάβαινα ότι ο στίχος τους έχει μια σημασία. Και μου άρεσε αυτό. Ήταν παρεμβατικό και έδινε το μικρόφωνο, το λόγο, σε κοινωνικά στρώματα που δεν τον είχαν. Όλο αυτό που άκουγα με εξέφραζε σε πολλά επίπεδα. Το 1988 άρχισα να ψάχνω γενικότερα την κουλτούρα του χιπ χοπ που μέχρι τότε γνώριζα ότι υπάρχει αλλά δεν με είχε αγγίξει ακόμη. Έψαχνα να βρω άλλους παραγωγούς, άλλους ράπερ, άλλους μουσικούς. Μετά κατάλαβα τι είναι η ανατολική και τι η δυτική ακτή και ποιοι είναι οι ράπερ από κάθε πλευρά και άρχισα να ασχολούμαι περισσότερο. Εκείνη την εποχή, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, υπήρξε μια έκρηξη στο χιπ χοπ με συγκροτήματα που έκαναν επιτυχία όπως οι Cypress Hill και οι House of Pain. Αυτοί έπαιζαν πολύ στα ελληνικά κλαμπ και αυτό μας βοήθησε να έρθουμε σε επαφή οι διάφοροι ρομαντικοί -από τους ελάχιστους που ακούγαμε χιπ χοπ τότε- μεταξύ μας και το ένα πράγμα έφερε το άλλο. Άκουσα κάποιους που έκαναν ραπ στα ελληνικά και σκέφτηκα ότι αυτό το πράγμα μπορώ να το κάνω καλύτερα. Το έκανα λίγο για την πλάκα, λίγο για την παρέα. Μετά το έβαλα πάνω σε μια μουσική παραγωγή. Μετά είχαμε τρία τραγούδια και είπαμε ας τα πούμε σε αυτό το πάρτι. Μετά είπαμε ας κάνουμε ένα πάρτι για να πούμε εμείς, οι FFC και οι ΚΟΒ τότε, από 5 τραγούδια και έτσι έγινε. Δεν ξυπνήσαμε και είπαμε θα κάνουμε μια μπάντα. Είναι κάτι που ωρίμασε μόνο του».

«Τι υπήρχε εκείνη την εποχή στο ελληνικό χιπ χοπ;». «Δεν υπήρχε τίποτα. Τότε υπήρχαν μόνο οι FFC που είχαν ένα πυρήνα στο Παγκράτι, τον Βύρωνα και την Καισαριανή. Μια παρέα 10ατόμων που ασχολούνταν, αντάλλασαν μουσικές ιδέες και έκαναν και κανένα πάρτι. Υπήρχε ο Δημήτρης ο Μεντζέλος που είχε μια μουσική εκπομπή για λίγο καιρό και μέσα από αυτήν την εκπομπή γνωριστήκαμε διάφοροι φίλοι του χιπ χοπ. Από εκεί γνωριστήκαμε με τον Αρτέμη και τον DJ AXL».

«Τι σας έκανε τότε να ασχοληθείτε με την Αρχαία Ελλάδα;». «Ο κόσμος θέλει μασημένη τροφή. Όταν τους δώσεις κάτι το οποίο είναι διαφορετικό από αυτό που τους ταΐζουν κάθε μέρα, το θεωρούν ξένο, αντίθετο στις ιδέες τους. Θέλαμε μια προσέγγιση της κοινωνίας με ένα αξιακό σύστημα που διδάσκεται από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία ή την αρχαία ελληνική γραμματεία όπως έχει μείνει και αυτό το πράγμα ξενίζει πολύ κόσμο, ο οποίος έχει μάθει να ταυτίζει την Αρχαία Ελλάδα με τον ναζισμό για παράδειγμα, κάτι που είναι μεγάλη συκοφαντία επειδή είναι δυο έννοιες που αντικρούονται. Απλά και οι χούντες που πέρασαν στην Ελλάδα και ο ναζισμός ο ίδιος χρησιμοποίησε το αρχαιοελληνικό πρότυπο σαν γνώρισμα της Αρείας Φυλής και κάποιος ο οποίος τα βλέπει επιδερμικά όλα αυτά το θεώρησε κάπως… Βγήκε μια παραφιλολογία ότι έχουμε σχέσεις με το ναζισμό, πράγμα παράλογο και ύποπτο σε βαθμό που σε κάνει να αναρωτιέσαι ‘γιατί;’. Δέχτηκε ένα βραβείο ο Αρτέμης για την προσφορά του στην Ελληνική γλώσσα επειδή έγραψε δυο κομμάτια στα αρχαία ελληνικά, αλλά αυτό είναι κάτι που καλύτερα να ρωτήσεις τον ίδιο. Αυτό το πράγμα, όμως, μας στιγμάτισε. Μας ταύτισε με μια ακροδεξιά που ποτέ δεν είχαμε καμία σχέση και πάντα ήμαστε και στο λόγο αντίθετοι.

Όταν βλέπεις ότι υπάρχουν εκατοντάδες -μην πω χιλιάδες- πιτσιρικάδες οι οποίοι είναι εύπλαστοι ακόμη λόγω ηλικίας και μαθαίνουν τους στίχους σου απ’ έξω, ζητάς και ένα βαθύτερο νόημα στη ζωή, ένα βαρύτερο αξιακό σύστημα. Στα νεανικά μας χρόνια είχαμε σκεφτεί πολλά πράγματα. Είχαμε ασχοληθεί με διάφορες φιλοσοφίες θρησκευτικές που ανέβαιναν, έπεφταν, παραδόσεις, τέτοια πράγματα. Απλά θεωρήσαμε εκείνη την εποχή άξιο λόγου να περάσουμε κάποια πράγματα που μας άρεσαν από την αρχαία ελληνική γραμματεία, αλλά μέχρι εκεί. Όλο αυτό έχει δαιμονοποιηθεί από την ισχύουσα γνώμη που υπάρχει αυτή τη στιγμή στους underground μουσικούς κύκλους. Αυτό που κάναμε δεν τους άρεσε. Δεν ήθελαν καμία αναφορά στο ελληνικό στοιχείο ή, τέλος πάντων, δεν το κάναμε όπως το ήθελαν αυτοί. Δεν ξέρω ακριβώς. Το μόνο που έχουν να μας κατηγορούν μέχρι και σήμερα είναι εκείνο το βραβείο που δέχτηκε ο Αρτέμης.

Δεν αλλάξαμε όνομα. Μετά από εκείνο τον δίσκο διαλυθήκαμε ως Terror X Crew. Αυτό έγινε. Χωρίσαμε, σπάσαμε και κάναμε κάποιες προσωπικές δουλειές και τέσσερα χρόνια περίπου αργότερα ξανα-ενωθήκαμε με τον Αρτέμη και με κάποιους άλλους μουσικούς και συνεχίσαμε.

Είχαμε διαμάχες μέσα στο γκρουπ επειδή δεν βλέπαμε το λόγο να πάμε να πάρουμε αυτό το βραβείο ως πλειοψηφία, αλλά κάποιος ήθελε να πάει να το πάρει. Είχαμε προταθεί και για άλλα και είχαμε πει να απέχουμε από κομματικά πράγματα. Τώρα δεν ξέρω τις προσωπικές σκέψεις του Αρτέμη και ποιος ο λόγος που το παρέλαβε, για αυτό να ρωτήσεις τον ίδιο.

Δεν υπάρχει κάτι να μετανιώσω. Δεν είχαμε και δεν έχουμε καμία σχέση με αυτό το νταραβέρι αναρχικών η ακροδεξιών. Εκεί που έχω μετανιώσει είναι σε θέματα δισκογραφικών εταιριών, σε τέτοια πράγματα. Έχουν γίνει διάφορα λάθη επικοινωνιακά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχω αναιρέσει κάτι που έχω γράψει παλιότερα ή τίποτα τέτοιο».

Ο Ευθύμης όταν δολοφονήθηκε ο Παύλος Φύσσας το 2013 ήταν παρών στην συνέντευξη της ΕΣΗΕΑ μαζί με σύσσωμη όλη την Ελληνική χιπ χοπ σκηνή. Τον ρωτάω να μου πει τις σκέψεις του για όσα συνέβησαν.

«Όταν ανεβαίνουν ακροδεξιά στοιχεία, αυτό το πράγμα το περιμένεις. Κάποια στιγμή θα χτυπήσει και την δικιά σου την πόρτα και είναι ένα πρόβλημα της κοινωνίας που δεν μπορέσαμε να το αντιμετωπίσουμε όλον τον περασμένο αιώνα και ακόμη δεν μπορούμε να το εκμηδενίσουμε. Να εξαφανίσουμε την επιβολή της άποψης με την βία. Πάντα υπήρχαν, δεν θέλω να πω ότι θα υπάρχουν και στο μέλλον επειδή έχει αρχίσει και ανεβαίνει μια συνειδητότητα, αλλά είναι σύμπτωμα της αρρώστιας της κοινωνίας μας. Δεν είναι η αρρώστια μας αυτό, είναι ένα σύμπτωμα και περιορίζοντάς το δεν θα γιατρευτεί η κοινωνία μας. Αν κάποιος αγαπάει την Ελλάδα και είναι πατριώτης και πάει και ψηφίζει Χρυσή Αυγή, κάπου δεν είναι καλά ενημερωμένος. Κάπου έχει στρεβλή άποψη για το τι είναι η Ελλάδα, τι είναι ο Ελληνισμός και τι αξίες κουβαλάει. Αυτό το πράγμα είναι αμφίδρομο. Όταν εμένα με κατηγορούν ως εθνικιστή επειδή έβαλα κάποια αρχαιοελληνικά πρότυπα μέσα στους στίχους, τότε πάει να πει ότι δεν είναι μόνο οι ακροδεξιοί που με παρεξηγούν, είναι και οι ακροαριστεροί. Και, γενικά, δεν υπάρχει ανοχή στην διαφορετικότητα της άποψης από όπου κι αν προέρχεται. Αυτό το πράγμα είναι η αρρώστια της κοινωνίας που την παλεύει χιλιάδες χρόνια και την πλήρωσε ο Παύλος.

09. ΕΥΘΥΜΗΣ - ΠΟΛΕΜΟ (Efthimis - Polemo) 2013 Official

Δεν ξέρω τα κίνητρα του καθενός σε εκείνη την συνέντευξη που είχαμε δώσει όλοι οι ράπερς μαζί στην ΕΣΗΕΑ. Δεν μπορώ να πω για τα κίνητρα του καθενός. Μπορώ να σου πω για τα δικά μου τα κίνητρα. Το δικό μου το κίνητρο ήταν για να μην δημιουργηθεί ένα πολεμικό κλίμα στις γειτονιές της Αθήνας. Από ό,τι φάνηκε και είπε η ίδια οικογένεια αργότερα, δεν θέλαμε να υπάρξουν κινήσεις εκδίκησης. Δεν θέλαμε την άλλη βδομάδα να έχουμε έναν νεκρό από την άλλη πλευρά και την παράλλη τα ίδια και να πάει έτσι αυτό το πράγμα».

«Πώς έχει διαμορφωθεί η σκηνή του χιπ χοπ σήμερα; Υπάρχουν διαμάχες όπως παλιά;». «Διαμάχες όχι, δεν υπάρχουν. Νομίζω ότι οι κόντρες που υπάρχουν είναι σε προσωπικό επίπεδο και έχουν να κάνουν με τον εγωισμό που όλοι κουβαλάμε. Αλλά το ότι δεν καρποφόρησε σε μια ένωση όλης της σκηνής ο θάνατος του Παύλου, έχει να κάνει με το ότι εξακολουθούμε να είμαστε οι περισσότεροι διαφορετικοί σαν ράπερ μεταξύ μας. Ξέρω ότι πολύς κόσμος περιμένει από μένα μια πολιτική άποψη, αλλά δεν με ενδιαφέρει να την δώσω. Πιο πολύ με ενδιαφέρει να μπορεί ο άλλος να είναι ανεκτικός στην διαφορετική άποψη. Να μπορεί να υπάρχει μια ανοχή στην διαφορετικότητα της άποψης. Εκεί πέρα μπορεί να υπάρξει ένα υγιές υπόβαθρο γι’ αυτούς που έχουν είτε σαν κίνητρο την ανάπτυξη, είτε τον ανθρωπισμό, είτε προσπαθούν να μπλέξουν αυτά τα δύο.

Δεν πιστεύω ότι σε κοινωνικό επίπεδο έχουν αλλάξει πολλά πράγματα από την δεκαετία του ’90, απλά έχουν τραφεί οι ακραίες αντιδράσεις και χρειάζεται πολύ διορατικότητα, χρειάζεται ψυχραιμία, ανεκτικότητα. Δεν μπορούμε να ζούμε σε μια κοινωνία με ακραίες δράσεις και αντιδράσεις. Πρέπει να ζούμε σε μια κοινωνία η οποία θα σου παρέχει όσο το δυνατό πιο ήπιες συνθήκες για να ζήσεις, να δημιουργήσεις και να χαρείς την ζωή σου.

Δεν έχω ζήσει ρατσισμό. Το ότι ένοιωθα παρείσακτος σε κάποιους χώρους δεν μπορώ να το συγκρίνω με αυτό που βιώνει ένας άνθρωπος που έχει γεννηθεί με σκούρο δέρμα σε μια πόλη που οι άλλοι έχουν ανοικτόχρωμο δέρμα και όπου και να πάει αυτό το πράγμα δεν μπορεί να το κρύψει. Ξέρω πολλά περιστατικά, αλλά προσωπικά, σαν Ευθύμης, δεν έχω βιώσει ρατσισμό. Έχω βιώσει εκφοβισμό. Με bullying μεγάλωσα επειδή ήμουν ο πιο μικροκαμωμένος στο σχολείο και έπρεπε να μάθω να μάχομαι καθημερινά για να έχω την ησυχία μου. Αυτό δεν ξέρεις από πού θα σου έρθει και από ποιον. Πιστεύω ότι πρέπει να έχεις βάσεις από το σπίτι. Εμένα μου έλεγαν οι γονείς μου ότι δεν πρέπει να αφήνεις κανέναν να σε εκφοβίζει, θα κάνεις αυτό που νομίζεις. Και αν ένοιωθα ότι έπρεπε να στραφώ σε κάποιον μεγαλύτερο, μπορούσα να στραφώ στο σπίτι μου, στην οικογένεια μου. Κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν να στραφούν στην οικογένειά τους για βοήθεια είτε επειδή το πρόβλημα ξεκινάει από εκεί, είτε επειδή δεν υπάρχει οικογένεια είτε αυτή η οικογένεια εκφοβίζει και η ίδια. Τότε το πρόβλημα πολλαπλασιάζεται. Πάλι εμπλέκεται η ανοχή στην διαφορετικότητα που εδώ δεν έχει κάποιο πολιτικό υπόβαθρο. Όταν θέλουμε να επιβληθούμε στον άλλον, αυτό το πράγμα μας γυρνάει μπούμερανγκ κάποια στιγμή. Γυρνάει εναντίον μας επειδή δημιουργεί μια κοινωνία που λειτουργεί λάθος. Μπορεί αυτή τη στιγμή που είσαι νέος, δυνατός, μπρατσαράς, να έχεις την δύναμη να είσαι ο πρώτος του χωριού, αλλά σε 30 χρόνια που θα πονάει όλο σου το σώμα και θα είσαι γέρος, μπορεί το ίδιο πράγμα που κάνεις στους άλλους να σου συμβεί από νεότερους, από δυνατότερους ή πλουσιότερους. Χρειάζεται μία κατανόηση της συλλογικότητας της κοινωνίας, ότι είμαστε ένα κύτταρο σε έναν ζωντανό οργανισμό και όσο αρρωσταίνει αυτός ο οργανισμός, τόσο και εμείς δεν είμαστε σίγουροι για την υγεία μας και την ευημερία μας.

08. ΕΥΘΥΜΗΣ - ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΙΑ ΜΟΥ (συμ. ΜΑΡΙΛΕΤΤΑ)

Το χιπ χοπ είναι ομοφοβικό. Όχι στην Ελλάδα όμως. Στον υπόλοιπο κόσμο είναι. Δεν ξέρω κανέναν στην Ελλάδα που να έχει βγάλει ένα κομμάτι για να επιτεθεί ενάντια στην ομοφυλοφιλία. Αντίθετα, στην Αμερική υπάρχει μια τεράστια ποικιλία τραγουδιών που επιτίθεται στους ομοφυλόφιλους. Στην Ελλάδα δεν είμαστε ομοφοβικοί, έτσι τουλάχιστον πιστεύω. Έχουν καταπιεστεί και έχουν περάσει πολλά οι ομοφυλόφιλοι, αλλά έχω την εντύπωση ότι η κοινωνία τους έχει αποδεχτεί πολύ περισσότερο από ό,τι το κράτος. Γενικά, στην Ελλάδα, το είπα και θα το ξαναπώ, το κράτος είναι το τελευταίο που αφουγκράζεται. Ακόμη και οι πολιτικοί που λένε ότι θα δουλέψουν για το κοινό καλό, ακόμη κι όταν οι προθέσεις τους είναι αγνές, πάλι τελευταίοι αφουγκράζονται τις ανάγκες της κοινωνίας. Δεν θέλω να μιλάω πολιτικά. Με ενδιαφέρει να μιλήσω περισσότερο για κοινωνικά θέματα. Πιστεύω το ότι δεν είμαστε όλοι ένα κόμμα, να πιστεύουμε όλοι ένα πράγμα, έχει να κάνει με κοινωνικά ζητήματα. Με το πώς η κοινωνία επηρεάζει τα διαφορετικά στρώματα και πιστεύω ότι οι ιδεολογίες έχουν χάσει τον άνθρωπο. Έχουν γίνει αυτοσκοπός, άλλες περισσότερο, άλλες λιγότερο. Γενικά είναι δύσκολο να μιλήσω για μουσικές προτιμήσεις και τεχνικά θέματα όταν ξέρω ότι η κοινωνία έχει πολύ σοβαρότερα προβλήματα. Από την άλλη, δεν μου αρέσει αυτό που έκανα παλιότερα, που μιλούσα σαν ειδικός του κοινωνικού και του πολιτικού γίγνεσθαι στην Ελλάδα. Οικονομολόγος δεν είμαι. Αν αυτή τη στιγμή υπήρχε ένας οικονομολόγος που μπορούσε να πιάσει την Ελλάδα στα χέρια του και είχαμε όλοι μεροκάματα, πιστεύω ότι όλα τα άλλα προβλήματα θα είχαν εξαφανιστεί. Δεν θα είχαμε πορείες, διαμαρτυρίες κάθε μέρα στο κέντρο. Δεν θα είχαμε ξενοφοβικά και ρατσιστικά φαινόμενα από ανθρώπους που πιστεύουν ότι τους παίρνουν τα μεροκάματα οι μετανάστες. Επειδή όλα ξεκινάνε από το στομάχι, όταν ο κόσμος είναι χορτάτος είναι και ήσυχος. Αυτή η ευρωστία των ’90s, σε αντίθεση με την λιτότητα που περνάμε τώρα, είναι αυτή που έχει βάλει πολύ κόσμο σε σκέψεις. Δεν πιστεύω ότι κάποια ιδεολογία μπορεί να λύσει αυτό το πρόβλημα. Η μόνη ιδεολογία που μπορεί να το λύσει είναι η αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο από όπου κι αν προέρχεται το πρόβλημά του.

Πάντα είχα άλλο επάγγελμα, δεν ζούσα από τη μουσική. Όταν ήμουν φοιτητής, δούλευα στην οικοδομή παράλληλα, μαζί με τον πατέρα μου. Όταν τελείωσα τις σπουδές μου, δούλεψα ως περιβαλλοντολόγος. Εργαζόμουν και εργάζομαι πάντα περιστασιακά, όσο υπάρχουν δουλειές, κάνοντας μελέτες περιβάλλοντος. Από το ραπ υπάρχει ένα εισόδημα το οποίο επουδενί δεν φτάνει. Και υπάρχει ο τρόπος που θα το κάνεις, το πώς, υπάρχουν άλλοι που τους φτάνει. Εφόσον δεν είμαι το μηχανάκι που θα βγάζω ένα δίσκο κάθε χρόνο, θα βγάζω βίντεο-κλιπ κάθε τότε ώστε να μην με ξεχνάει ο κόσμος και να έρχεται στις συναυλίες. Αυτό το πράγμα δεν μου βγαίνει να το κάνω. Μεταξύ μας, θα ήθελα να μπορώ να το κάνω. Θα ήθελα να μπορώ να βγάζω λεφτά από τη μουσική, αλλά δεν μπορώ να το κάνω. Δεν θέλω να πω ιδεολογικά, αλλά θα χρειαστεί να κάτσω σε κάποια τραπέζια με κάποιους ανθρώπους οι οποίοι θα μου ζητήσουν να πειράξω κάπως την μουσική μου και αυτό το πράγμα δεν με εκφράζει.

Ήταν πολλοί οι λόγοι που με έκαναν να αργήσω να βγάλω τον δίσκο. Καταρχήν δεν θέλω να βγάζω ότι να ’ναι. Ήθελα να βγάλω ένα δίσκο που και τα 12 κομμάτια να είναι κάτι διαφορετικό. Σε αυτό το δίσκο υπάρχουν 5-6 κομμάτια που δεν μπήκαν, ας πούμε, επειδή έμοιαζαν με τα άλλα. Ήθελα να υπάρχει μια διαφορετικότητα σε κάθε κομμάτι, γι’ αυτό μου πήρε τόσο καιρό να μαζέψω τα 12 καλύτερα που άξιζαν να μπουν. Από την άλλη και εγώ και αυτοί που συνεργάζομαι έχουμε και τον βιοπορισμό στη μέση. Άλλοι κάνουν τελείως άσχετες με την μουσική δουλειές, όπως εγώ, και άλλοι δουλεύουν πάνω στην μουσική. Κάποια άλλα οικογενειακά προβλήματα που είχα με κράτησαν πίσω από την δημιουργική διαδικασία για ένα χρόνο και συν το γεγονός ότι δεν είχα -επειδή δεν ήθελα να έχω- μια εταιρεία πάνω από το κεφάλι μου με σκοπό να μην έχω ένα deadline. Και αν δεν έχεις μια ημερομηνία να σε πιέζει, μπορεί να μην ολοκληρώσεις ποτέ την δουλειά σου. Και η αλήθεια είναι ότι κλείνοντας τις συναυλίες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη βγήκαν κι οι υπόλοιπες ημερομηνίες. Είπα ΟΚ, είμαι έτοιμος.

Η ελληνική χιπ χοπ σκηνή έχει καλούς τεχνικούς σήμερα, καλούς MCs. Έχει παιδιά με άποψη και λόγο που μπορούν να γράψουν μια έκθεση, όχι απλά να γεμίσουν 16 μέτρα και έχει και καλούς παραγωγούς. Δεν έχει όμως κάποιο ιδιαίτερο στοιχείο που μπορεί να πεις ότι αυτό είναι η ελληνική σκηνή. Πράγμα το οποίο είναι καλό, νομίζω, αλλά δεν είναι καλό στο να προωθηθεί αυτό το πράγμα ως ένα αναγνωρίσιμο προϊόν. Παρόλα αυτά υπάρχουν διάφοροι αξιόλογοι μουσικοί. Το πρόβλημα πιστεύω είναι ότι στην Ελλάδα το κοινό έχει μια πολύ στρεβλή άποψη για το τι είναι το χιπ χοπ. Ακόμη και εμείς, ως TXC, όταν είχαμε τις μεγάλες, τις εμπορικές επιτυχίες (για ένα φεγγάρι βγάζαμε ένα μηνιάτικο, μην φανταστείς κάτι παραπάνω), βλέπαμε ότι ο κόσμος δεν κατανοούσε ακριβώς τι είναι το χιπ χοπ, τι πρεσβεύει και ότι είναι ένας ιδιαίτερος τρόπος επικοινωνίας τον οποίο πρέπει να έχεις και αυτόν στο μυαλό σου όταν μιλάς για τα μουσικά ιδιώματα. Και δεν έχει γίνει αποδεκτό στο ευρύ κοινό αυτό το πράγμα, θεωρείται κάτι παιδιάστικο, πρόχειρο, κάτι άτεχνο, κάτι εύκολο. Εν μέρει το ευρύ κοινό έχει ένα δίκιο επειδή σε μεγάλο ποσοστό το ελληνικό χιπ χοπ είναι έτσι. Από την άλλη, όμως, υπάρχουν λίγα διαμάντια τα οποία δύσκολα έρχονται στην επιφάνεια επειδή το κοινό πιστεύει ότι το χιπ χοπ είναι ένας τύπος με καπέλα και φαρδιά ρούχα ο οποίος θα βγει δίπλα σε μια λαϊκή τραγουδίστρια να πει τον πόνο του. Και δεν γίνεται αποδεκτό σαν ένας διαφορετικός κώδικας επικοινωνίας επειδή είναι νέο ακόμη και δεν έχει μεγάλους σε ηλικία και ώριμους εκφραστές. Και αυτοί οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι ώριμοι εκφραστές του έχουν φτάσει σε μια ηλικία που τους έχει κουράσει η απόρριψη του κόσμου. Από την άλλη, εμένα επειδή έχω μείνει πολύ καιρό στον κόσμο μου, δεν με έχει φθείρει εσωτερικά, θέλω και έχω ακόμη την δύναμη να γράφω.

Στην καθημερινότητα δεν μου δίνει τίποτα δύναμη. Μόνο το γεγονός ότι μπορώ να κάνω ακόμη ραπ. Το ότι μπορώ ακόμη να το κάνω δεν οφείλεται στις αντιδράσεις του ευρύ κοινού αλλά στις αντιδράσεις ανθρώπων που η γνώση τους και η γνώμη τους κάνει την άποψη τους να βαραίνει.

10. ΕΥΘΥΜΗΣ - ΞΕΡΩ

Ευχαριστούμε το καφέ Superfly, Εμπεδοκλέους 28, Μετς, για τη φιλοξενία κατά τη διάρκεια της φωτογράφησης.

Αναδημοσίευση από το ΓΚΡΕΚΑ